De brede basis van het sociaal werk - Spierts, Sprinkhuizen, Hoijtink, Jonge, Doorn

1.4 • Sociale verandering, mensenrechten en sociale rechtvaardigheid

beert hieraan voorbij te gaan door nadrukkelijk de wisselwerking tussen persoon en omgeving centraal te stellen. Het start vanuit de aanname dat mensen vermogens bezitten om hun leven te beïnvloeden en te veranderen, zonder het belang van sociale machtsstructuren uit het oog te verliezen. Verschillende theorieën die in dit verband in Nederland opduiken benadrukken de consequenties daarvan voor de praktijk van sociaal werk. Zo stelt Van Regenmortel (2009) dat het bij empowerment gaat om zowel het individuele als het collectieve en vooral om de wisselwerking daartussen. In de woorden van de veranderkundige Gerard Donkers (2015) betreft het sociaal werk de integratie van twee benaderingen: competentieversterking en conditiever betering. De eerste benadering richt zich op het werken aan het verbeteren van het sociaal welzijn van individuen en sociale verbanden; de tweede benadering focust op beïnvloeding van omgevingscondities en de samenleving als geheel en impliceert ook een politiek kritisch perspectief op sociale vraagstukken. Dat lezen we eveneens terug in het perspectief dat Van Pelt en Ročak (2023) ontwikkelen op een concept als veerkracht, waarin zij juist het belang van de wisselwerking tussen mens en de bredere ook politieke omgeving benadrukken. Kenmerkend voor professionals in sociaal werk is bovendien dat zij zich in hun dagelijks werk zowel richten op (het hanteerbaar maken of terugdringen van) bronnen van stress als op (het aanboren van) bronnen van steun en kracht in hun sociale omgeving en de bredere samenleving (zie ook paragraaf 1.3.2). Zoals beschreven brengen mensen met elkaar sociale processen voort die door nie mand van tevoren precies zo bedoeld of gepland zijn, of het nu gaat om inflatie of om oorlogen. Deze sociale processen brengen sociale veranderingen met zich mee. De socioloog Zygmunt Bauman (2007) stelt dat die sociale veranderingen elkaar zelfs zo snel opvolgen dat dit een onderscheidend kenmerk van hedendaagse samenlevingen is geworden. Bauman introduceert in dit kader het concept ‘vloeibare samenleving’. Kort gezegd: een samenleving is liquid als de condities waaronder mensen handelen dermate snel veranderen dat hun gedrag niet kan stollen tot routines en gewoonten. Dit geldt volgens Bauman net zo goed voor het werkende bestaan als voor de liefde. Er is sprake van een voortdurende verandering van omstandigheden, vluchtige (arbeids) relaties, permanente onzekerheid en een hoge intensiteit van leven. Mensen worden geconfronteerd met een toenemende complexiteit, en vragen en problemen van deze tijd hangen samen met het managen van die complexiteit. Tegelijkertijd brengen veranderingen juist meer klassieke machtsvraagstukken rondom maatschappelijke 1.4 Sociale verandering, mensenrechten en sociale rechtvaardigheid 1.4.1 Maatschappelijke veranderingen

37

Spierts_De_brede_basis_van_het_sociaal_werk-2e_import-VoorDruk.indd 37

10/08/2023 11:20