Praktijkgericht onderzoek in bedrijf - Jan Leen

1.1 • De handelingscyclus

gebaseerd is op een kans of een ambitie. Bij een probleemverklarende diagnose worden de werkelijke oorzaken van het probleem achterhaald. Dan gaat het om de causale verbanden tussen oorzaken en het probleem. Na de diagnose moet de achtergrond van het probleem volledig helder zijn. Ook moeten, indien nodig, alle oorzaken van het probleem in kaart zijn ge bracht. Alleen op basis van een goede diagnose kun je een geschikt ontwerp maken voor het oplossen van het probleem. 3 Ontwerp In deze fase moet de oplossing voor het praktijkprobleem worden gevonden. Er zullen criteria geformuleerd moeten worden waaraan de oplossing moet voldoen en op basis daarvan wordt een (her)ontwerp gemaakt van de gewens te situatie waarmee het beoogde doel bereikt kan worden. Daar hoort uiter aard een businesscase bij. Meestal worden er meerdere opties of scenario’s uit gewerkt. Als daaruit een keuze is gemaakt, kan de fase van veranderen ingaan. 4 Verandering Als het ontwerp daadwerkelijk wordt ingevoerd, dan is er sprake van een (organisatie)verandering: de gewenste situatie moet gecreëerd worden. Ook deze fase moet zorgvuldig worden doorlopen, aangezien het succes van een oplossing mede wordt bepaald door de wijze waarop deze wordt ingevoerd. Daarom moeten de consequenties van het invoeren van het ontwerp voor de organisatie vooraf bekend zijn. Er zullen ook indicatoren vastgesteld moeten worden waarmee het proces van invoering kan worden gemonitord. Zeker bij langlopende trajecten is het noodzakelijk om het gewenste verloop van de verandering continu te monitoren. 5 Evaluatie Na de doorgevoerde verandering volgt de evaluatiefase: is het probleem opge lost door het ingevoerde ontwerp? In deze fase kan worden onderzocht of de juiste probleemkeuze is gemaakt, of er een juiste diagnose is gesteld, of er voor een juiste oplossing is gekozen en of de verandering juist is verlopen. De uit komsten van het evaluatieonderzoek kunnen leiden tot vervolgonderzoek; dan start de handelingscyclus weer bij de fase van probleemidentificatie. Evaluatie lijkt doorgaans het sluitstuk te zijn, maar dat is zeker niet altijd het geval. Het kan zelfs heel verstandig zijn ommet een evaluatief vooronderzoek te starten. Je krijgt dan zicht op wat er eerder al gedaan is en of dat effectief is geweest. In veel omschrijvingen zie je dat het begrip ‘probleem’ wordt gebruikt ( probleem kluwen, probleem identificatie, probleem analyse, probleem stelling, enzovoort). Dat roept misschien vragen bij je op: moet er dan altijd sprake zijn van een probleem? Het onderwerp op zich hoeft geen probleem te zijn, maar het feit dat het manage-

23