Praktijkgericht onderzoek in bedrijf - Jan Leen

1 • Methodisch werken

Wij zijn wel van mening dat er bij de DOVE-cyclus een belangrijke fase ont breekt, namelijk die van de probleemidentificatie. Dit is een fase waarin al veel onduidelijkheid kan bestaan, en die op zichzelf al een onderzoek waard kan zijn. We hebben dus een combinatie gemaakt van de DOVE-cyclus en de Algemene Be drijfskundige Probleemaanpak. De reden dat we niet volledig voor de Algemene Bedrijfskundige Probleemaanpak hebben gekozen, is dat we fase 5 (beslissing) niet als zelfstandige fase zien. Wij zijn van mening dat er na elke fase van de handelings cyclus sprake moet zijn van een beslissing. Meestal ligt die bij het management. 1 Probleemidentificatie Eerst moet de concrete aard van het probleem vastgesteld worden. Bij be drijfskundige vraagstukken is dat bijna nooit direct duidelijk. Een kwaliteits probleem kan met de processen te maken hebben, maar ook met de moti vatie van de medewerkers. Niet voor niets wordt er ook wel gesproken over de ‘probleemkluwen’ (zie Van Aken). Het duiden van het probleem is daarom lastig maar wel heel belangrijk, omdat je in vaktaal (jargon) precies aangeeft waarover het probleem gaat. Dat duiden noemen we conceptualisering: het probleem onder woorden brengen in termen uit jouw vakgebied die naar een theorie of een concept verwijzen (De Leeuw, 2005; zie ook hoofdstuk 3 over de probleemanalyse). Ook belangrijk is dat het juiste niveau wordt vastgesteld. Ligt het probleem op organisatieniveau, op afdelings- of teamniveau of op het individuele niveau? Op individueel niveau is er eigenlijk geen sprake meer van een bedrijfskundig probleem, eerder van een functioneringsprobleem. Als de aard en de omvang van het probleem zijn vastgesteld, kun je de diag- no sefase ingaan. Het is overigens heel goed mogelijk dat er verschillende proble men te benoemen zijn; maak dan een duidelijke keuze en probeer niet alle pro blemen in één keer op te lossen, zeker niet als je hiervoor onderzoek moet doen. 2 Diagnose Dit is de fase waarin het onderwerp volledig wordt onderzocht. Geprobeerd wordt de achtergronden, de oorzaken en de gevolgen vast te stellen. Kenmer kend voor de diagnose is dat er een analyse van de bestaande situatie wordt gemaakt, dus zonder het idee van een oplossing. Het is een valkuil om naar een (van tevoren gekozen) oplossing te willen toewerken. Bij de diagnose kun je onderscheid maken in een probleembepalende diag nose en een probleemverklarende diagnose. Bij een probleembepalende diag nose ligt de nadruk op het onderkennen van het probleem door een gedegen gap -analyse, het beschrijven van het verschil tussen de huidige situatie en de gewenste situatie. Dit is bijvoorbeeld van toepassing wanneer een vraagstuk Hierna volgt een toelichting op het doel van elke fase van de handelingscyclus.

22