Strategisch ontwerpen - Herman Blom & Bas van Lanen

1 De wereld van het ontwerpen In dit eerste hoofdstuk verkennen we de wereld van het ontwerpen. Ontwerpen is niet alleen weggelegd voor professionals en vindt niet alleen plaats met be roepsmatige intenties. Ontwerpprocessen zijn overal zichtbaar (paragraaf 1.1). Ontwerpen lijkt een menselijke basisbehoefte te zijn die het fundament vormt onder de ontwikkeling en instandhouding van de menselijke beschaving (para graaf 1.2). Tegelijkertijd kunnen ontwerpprocessen deze beschaving ondermij nen (paragraaf 1.3). In dit boek richten we ons op professionals die ontwerpen in het kader van hun beroepsuitoefening. De ontwerpprocessen die deze professionals doorlopen zijn uniek, maar kennen tegelijkertijd ook gelijkenissen (paragraaf 1.4). Ontwerpers kunnen daarom leren van elkaars praktijken. We gaan hier uit van het belang van situationeel ontwerpen (paragraaf 1.5). Essentieel hierbij is dat je het ontwerpproces strategisch afstemt op de unieke kenmerken van de ontwerpsituatie (paragraaf 1.6). Aan alles wat je om je heen ziet, is een scheppend proces voorafgegaan. Dit pro ces is toe te schrijven aan natuurlijke verschijnselen die (deels) buiten de in vloedssfeer van de mens liggen, maar vaak ook heeft de mens er zelf een actieve rol in gespeeld. Het zit in de aard van de mens om de wereld om hem heen naar zijn hand te zetten. Mensen ontwerpen bijvoorbeeld om problemen op te lossen, het leven gemakkelijker te maken, op te vallen, de wereld mooier te ma ken, anderen te beheersen of simpelweg iets nieuws te creëren. Dit scheppend proces noemen we ‘ontwerpen’. Miller (2016) benadrukt dat deze activiteit niet voorbehouden is aan professionals die als ontwerper worden aangeduid, maar dat iedereen in feite ontwerpt. Hij stelt dat we onszelf vooral moeten zien als ontwerpers en pas daarna als professionals, ambtenaren, opvoeders of welke an dere rol we dan ook innemen. Hierdoor handelen we veel meer op basis van wat er van onszelf uitgaat, in plaats van enkel te reageren op wat er op ons afkomt. Een ontwerpproces volgt soms een vast stramien en lijkt dan op een min of meer planmatige wijze te verlopen. In andere gevallen heeft het een intuïtief karakter en is de uitkomst een gevolg van een samenloop van omstandigheden of een ingeving. Denk aan toevallige ontdekkingen zoals bier, post-its en penicilline 1.1 Ontwerpprocessen zijn overal

27