Nederlands in de onderbouw - Helge Bonset, Martien de Boer en Tiddo Ekens

1.4 Vakdidactische uitgangspunten

1.4.2

De opbouw van communicatief taalonderwijs Een heldere opbouw van de leerstof binnen communicatief taalonderwijs is om verschillende redenen van het grootste belang. Leraren vinden communicatief taalonderwijs niet acceptabel als dat alleen maar neerkomt op bezig zijn met communiceren, maar wel als het gestructureerd kan worden aangeboden en het leereffect toetsbaar is. Ook leerlingen vinden alleen dat ze iets leren bij Nederlands als aangegeven is hoe de leerstof opgebouwd is en in welk groter geheel ze past. Daarnaast moet de leerstof nieuwheidswaarde hebben en greep geven op de werkelijkheid binnen of buiten de school. Wanneer leerstof binnen het kader van communicatief taalonderwijs niet goed gestructureerd is, in de lucht hangt, wordt ze voor zowel leraar als leerling een vrijblijvend extraatje. De hoogste eer die er dan nog behaald kan worden aan lessen in interviewen, reclameteksten lezen of het achtuurjournaal analyseren is dat leraar en leerlin gen het ‘leuke’ lessen vinden. Leuk, maar niet datgene waar het echt om gaat; dat is dan nog steeds de (traditionele) methode, de deeloefening, de overho ring, het cijfer. Om dit effect te voorkomen, moet communicatief taalonderwijs een opbouw vertonen die voor leraren helder is en waarvan de principes door hen aan leerlingen kunnen worden uitgelegd. Wij hebben in dit boek drie opbouw principes toegepast: ■ indeling van de leerstof in basisvaardigheden, deelvaardigheden en totaal vaardigheden; ■ scheppen en aangeven van mogelijkheden tot transfer van de leerstof; ■ ordening van de leerstof naar toenemende complexiteit. 1.4.2.1 Indeling van de leerstof in drie typen vaardigheden In de hoofdstukken over taalvaardigheid (2, 3 en 4) is de leerstof verdeeld in basis-, deel- en totaalvaardigheden. Hierna lichten we de verschillende typen vaardigheden toe. Basisvaardigheden Basisvaardigheden noemen we vaardigheden die de meeste kinderen na het basisonderwijs beheersen: technisch lezen en schrijven bijvoorbeeld. Er is altijd een aantal leerlingen dat aan het begin van het voortgezet onderwijs een of meer basisvaardigheden nog onvoldoende beheerst. Individueel of in kleine groepjes moeten deze leerlingen alsnog die vaardigheden verwerven, zodat zij zo snel mogelijk gewoon kunnen deelnemen aan het overige onderwijs. Daar bij is van belang dat bekend is met welke methode op de basisschool gewerkt werd, wat daarbij de problemen waren en op welk niveau de leerling zich Op deze principes gaan we nu achtereenvolgens in.

25