Lessen in orde in het mbo - Peter Teitler & Ruben Teitler

1 • Het gedrag tijdens de eerste lessen

• competentie: studenten ontdekken dat ze de taken die ze moeten doen aankun nen en dat ze steeds meer aankunnen; • autonomie: studenten weten dat ze – in elk geval voor een deel – hun leergedrag zelf kunnen sturen. De mate waarin recht wordt gedaan aan het geheel van deze drie basisbehoeften bepaalt het pedagogisch klimaat dat aan adaptief onderwijs ten grondslag ligt. Voor de docent die adaptief werkt, betekent dit dat hij zijn gedrag – zowel zijn didactisch en organisato risch handelen als het pedagogisch optreden – afstemt op deze basisbehoeften. Op die manier worden studenten door het onderwijs gemotiveerd om aan het werk te gaan en kunnen ze er uiteindelijk optimaal van profiteren (zie ook Ros e.a., 2020). Veilig klimaat Als de docent de regie kwijt is, zodat studenten bepalen wat er gebeurt, bestaat het risico dat alle aandacht uitgaat naar de studenten die probleemgedrag vertonen. De docent komt dan niet meer toe aan de andere studenten – de goede studenten, de studenten met een andere leerstrategie, de studenten die extra instructie nodig heb ben, kortom alle andere studenten die ook recht hebben op aandacht. Orde in de klas biedt de noodzakelijke veiligheid en rust in de relatie tussen de docent en de klas. ‘Toen ik met de klas in gesprek ging over “orde houden” zeiden de studenten let terlijk: “Het is de taak van de leraar om de klas onder controle te houden”, “Het is zijn taak om ons te laten gedragen” en “Hij moet bewijzen dat hij ons aankan.” Wanneer studenten dit zeggen is er een onderliggende boodschap: zij verwach ten dat leraren de leiding nemen; hun vraag om orde is eigenlijk een vraag om veiligheid.’ (Rogers, 2015, p. 27) 1.2.3 Stappenplan voor emotionele veiligheid Met veiligheid bedoelen we uiteraard de fysieke veiligheid, maar ook de emotionele veiligheid , want die is voorwaardelijk voor een goede leersituatie. Dit blijkt ook uit onderzoek: ‘Differentiated instruction is supported by brain research suggesting that stu dents learn best in settings characterized by emotional safety.’ (Tomlinson & Kalbfleisch, 1998, p. 51) Laten we eens kijken hoe je zo’n omgeving van emotionele veiligheid in de praktijk kunt creëren. In zijn beroemde boek over het maken van contact geeft Berne (2003) een stappenplan om vanaf de eerste ontmoeting te komen tot een ‘setting that is characterized by emotional safety’: • stap 1: rituelen; • stap 2: tijdverdrijven; • stap 3: activiteiten; • stap 4: echte ontmoeting.

35