Rigter_Handboek ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en jeugdigen HD2

1 Introductie

1.3

Opbouw van de hoofdstukken 5 tot en met 18

De hier gekozen volgorde is niet de enig mogelijke. Vaak wordt in psychiatrie- en psychopathologieboe ken niet de ontwikkeling als leidraad genomen, maar de ernst van de stoornissen. Stoornissen die veroor zaakt worden door lichamelijke ziekten en/of stoor nissen die een vrij permanent karakter hebben omdat erfelijke voorbereiding een grote rol speelt, worden om die reden vaak als eerste besproken. Slaapstoor nissen, waar wij mee beginnen, worden om die reden vaak laat in een boek en meestal niet erg uitgebreid besproken. Onze reden om hiermee juist te beginnen, is dat de eerste ontwikkeling van invloed is op de late re ontwikkeling. De volgorde van de hoofdstukken heeft iets kunst matigs, omdat slaapstoornissen natuurlijk niet alleen bij heel jonge kinderen voorkomen maar ook bij ado lescenten, en angststoornissen of stemmingsstoornis sen natuurlijk niet pas beginnen tijdens de schooltijd of adolescentie, maar zeker bij ernstige vormen ook op jongere leeftijd voorkomen. Daarom wordt in elk hoofdstuk ook de normale ontwikkeling van een ont wikkelingsgebied besproken, en indien mogelijk de ontwikkeling van stoornissen in chronologische volg orde.

Met uitzondering van de hoofdstukken 1 tot en met 4 volgen de hoofdstukken een vast stramien. Na een in leiding waarin de ontwikkelingsopgave wordt bespro ken, volgen paragrafen over: de normale ontwikkeling; kenmerken van de stoornissen, aantallen en relaties met andere stoornissen; maatschappelijke en culturele invloeden op de stoornissen; risico- en beschermings factoren; en mogelijkheden van preventie en behande ling. Hierna volgt een toelichting op de verschillende onderdelen van elk hoofdstuk. 1.3.1 Inleiding In de inleiding bij elk van de hoofdstukken worden de thematieken bij het betreffende ontwikkelingsgebied geïntroduceerd, alsmede de betreffende ontwikke lingsopgaven. 1.3.2 Normale ontwikkeling Binnen de ontwikkelingspsychopathologie wordt al tijd een relatie gelegd met de normale ontwikkeling (Cicchetti 2006). Om te kunnen beoordelen of gedrag ■ gaan meestal over ■ gaan meestal over ■ eenmaal ontstaan, is een hechtingsstoornis lastig te behandelen ■ chronisch vanwege erfelijke aanleg; het blijft een constante eigenschap ■ gaan meestal over ■ een aantal taal- en leerstoornissen is chronisch vanwege erfelijke aanleg; het blijft een constante eigenschap ■ adhd is chronisch vanwege erfelijke aanleg; het blijft een constante eigenschap ■ eenmaal ontstaan, is een gedragsstoornis lastig te behandelen ■ angststoornissen zijn goed te behandelen, maar de kans op terugkeer blijft ■ unipolaire-stemmingsstoornissen (depressie) zijn goed te behandelen, maar de kans op terugkeer blijft; de bipolaire-stemmingsstoornis is chronisch vanwege erfelijke aanleg ■ eenmaal ontstaan, is een eetstoornis lastig te behandelen ■ eenmaal ontstane verslaving is ernstig en blijft, ook na afkicken, levenslang een ‘zwakke plek’ ■ schizofrenie is chronisch vanwege erfelijke aanleg ■ suïcidaliteit ontstaat over het algemeen vanaf de puberteit; het is een ernstig verschijnsel maar over het algemeen goed te voorkomen en te behandelen

Tabel 1.1 Probleemgebieden in de ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen (bewerking van Carr 1999) . leeftijdsperiode probleemgebieden indicatie van ernst vroege kindertijd ■ slaapproblemen ■ eet- en groeiproblemen ■ hechtingsproblemen

■ autismespectrumstoornissen

■ zindelijkheidsproblemen ■ taal- en leerproblemen

■ aandachts- en impulsiviteits problemen ■ gedragsproblemen ■ angstproblemen

middelste kindertijd; basisschool leeftijd puberteit; middelbare schoolleeftijd

■ stemmingsproblemen

■ eet- en lijnproblemen ■ problemen met middelen misbruik ■ schizofrenie en psychosen ■ omgaan met de dood en eigen sterfelijkheid

30