Ten Broeke-Praktijkboek Geïntegreerde Cognitieve Gedragstherapie

1 Geïntegreerde Cognitieve Gedragstherapie. Uitgangspunten en contouren

in hun spreekkamers, niet uit wat de wetenschap hun dicteerde. Hoewel er inmiddels veel onderzoek op het grensgebied van therapie en academie op gang is gekomen, en hoewel dit academische onderzoek in toenemende mate leidt tot toepassingen in de behandelkamer (zie bijvoorbeeld Jansen et al., 2010), is er nog een lange weg te gaan (Melchert, 2016). Niet bij voorbaat uitsluitend dat de volledige fundering van psychotherapie op de wetenschappelijke psychologie vanwege de complexiteit van psychopathologie wel licht een fata morgana is en dat mogelijk voor altijd zal blijven, wil GCGt deze kloof zo klein mogelijk houden. Daartoe wordt een therapiemodel gehanteerd dat zich ener zijds expliciet zo veel mogelijk laat inspireren door en aansluiting zoekt bij kennis uit de experimentele psychologie. Anderzijds wordt er dankbaar gebruikgemaakt van en voortgeborduurd op empirische bevindingen en expertise uit de klinische praktijk. GCGt is, zoals gezegd, niet een nieuwe variant van CGt. Wel is een aantal min of meer specifieke kenmerken te herkennen in het gedragstherapeutische proces van GCGt. Zo kunnen binnen het therapiemodel van GCGt drie specifiek uitgewerkte niveaus en drie fases worden onderscheiden. Het eerste en belangrijkste niveau betreft het therapeutisch aangrijpingspunt , het tweede niveau heeft betrekking op de therapeutische context , en het derde niveau gaat over het therapeutisch systeem . Niveaus spelen bij iedere therapie, op ieder moment in onderlinge samenhang, een rol. Hoewel fases geen gefixeerde plaats op de tijdas van een gedragstherapie hebben, zijn zij veel meer chronologisch geordend dan de genoemde therapeutische niveaus. In de eerste fase gaat het om inventarisatie, analyse en classificatie van de problemen, het vaststellen van hulpvraag en behandeldoelen, en het formuleren van een behan delplan. In de tweede fase worden de interventies uit het behandelplan uitgevoerd en (tussentijds) geëvalueerd. In de derde fase wordt de behandeling afgerond en worden, waar nodig, afspraken gemaakt met betrekking tot terugval en terugvalpreventie. Op zowel de niveaus (paragraaf 1.7) als de fases (paragraaf 1.8) wordt nu nader in gegaan (zie voor meer details Korrelboom & Ten Broeke, 2014). 1.7.1 Niveau 1: het therapeutisch aangrijpingspunt Psychotherapie draait om het realiseren van corrigerende leerervaringen die ertoe lei den dat de emotionele problemen waarvoor de patiënt hulp zoekt duurzaam en rele vant worden teruggedrongen. Die problemen kunnen – globaal gesproken – betrek king hebben op (de gevolgen van) gedrag en interpretatie of betekenisverlening. Op gedragsniveau doet de patiënt dingen wél die hij beter níét kan doen (bijvoorbeeld pa thologisch gokken), of dingen níét die hij beter wél zou kunnen doen (het betreden van openbare ruimtes). Een derde type gedragsprobleem doet zich voor wanneer de pati ënt dingen doet die weliswaar een functioneel doel dienen (opkomen voor zichzelf ), maar een disfunctionele vorm aannemen (agressief reageren in plaats van assertivi teit). Op het niveau van interpretatie kan de patiënt een betekenis aan gebeurtenissen Drie niveaus in het gedragstherapeutisch proces

1.7

36