Heijst - Arts-Based Research voor het sociale domein

HOOFDSTUK 1 — Werken met kunst en creativiteit in praktijkgericht onderzoek

1.1 Inleiding

Stel je een ochtend in april voor. De lente hangt in de lucht. Sinds lange tijd is de lucht weer strakblauw, schijnt de zon en verschijnen er knoppen aan de bomen. Fluitend loop je naar het station om naar de hogeschool te gaan. In de trein probeer je je te concen treren op een studieboek en om het geroezemoes te overstemmen zet je een willekeu rige afspeellijst op Spotify aan. Daarop staat een nummer dat precies jouw gevoel van dat moment weet te vatten. Het is alsof je in het nummer de lente bijna kunt horen. Je vraagt je af: kan dat eigenlijk wel, de lente in muziek horen? Dat soort filosofische gedachten laat je al snel varen. Het is een mooi moment. Het leven lacht je toe. Je laat je studieboek zakken, en staart naar buiten om alleen maar te genieten van de iets meer dan drie minuten dat het nummer duurt. Dit is voor jou het begin van de lente … Vrijwel iedereen kan zich soortgelijke momenten herinneren. Van die momenten waarop muziek – maar misschien ook wel een boek, film of dans – niet alleen maar muziek is. Het zijn momenten waarop de muziek iets lijkt te vertellen en te vatten van wat je op dat moment ervaart: de lente bijvoorbeeld. Vaak hoeft dat niet letterlijk te zijn. De tekst van het nummer dat het lentegevoel opriep, ging in de verste verte niet over de lente of een nieuw begin. Het was de muziek zelf, de noten en de sfeer, die dat gevoel gaven. Dit boek gaat over praktijkgericht Arts-Based Research: het soort onderzoek dat een bijdrage wil leveren aan het oplossen van concrete vraagstukken uit de dagelijkse beroepspraktijk, en daarbij gebruikmaakt van kunst. Arts-Based Research betekent letterlijk: op kunst gebaseerd onderzoek. In dit boek zullen verschillende kunstvormen aan bod komen en laten we zien hoe die gebruikt kunnen worden in praktijkgericht onderzoek. Voordat we dieper op die voorbeelden ingaan, willen we stilstaan bij de meerwaarde die kunst in onderzoek kan hebben. Waarom zou een praktijkgerichte onderzoeker gebruikmaken van kunst in onderzoek? Om deze vraag te beantwoorden moeten we even een stapje terug doen, en teruggaan naar de kern van het wetenschapsbedrijf. Wetenschappers, of ze nu onderzoek doen naar nanodeeltjes of geïnteresseerd zijn in de wijze waarop mensen rouw verwerken, worden allemaal gedreven door de zoektocht naar kennis. Alle onderzoekers willen iets te weten komen over de wereld om hen heen en het leven van mensen op die wereld. Daarmee kunnen zij verschillende doelen hebben.

14