Jan Bijlsma & Hay Janssen - Sociaal werk in Nederland

De Nederlandse verzorgingsstaat 1

Sociaal werk in Nederland is ingebed in de verzorgingsstaat. In dit hoofdstuk staat de verzor gingsstaat centraal. Nederland is een verzorgingsstaat. Door velen wordt dat bijna als een vanzelfsprekendheid ervaren. We zijn een verzorgingsstaat, maar wat wordt daarmee bedoeld? In zijn rapport De verzorgingsstaat herwogen uit 2006 spreekt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) van een overgedetermineerd begrip. 1 Daarmee bedoelt hij dat het begrip door velen op verschillende wijzen wordt gebruikt, dat een eenduidige definitie ontbreekt en dat bijna al het overheidsoptreden op een of andere manier wel onder de paraplu verzorgingsstaat te schui ven is. Toch zullen wij in de eerste paragraaf een poging doen het begrip ‘verzorgingsstaat’ te definiëren. In de tweede paragraaf schetsen we de ontwikkelingsgeschiedenis van de Nederlandse ver zorgingsstaat. De Nederlandse verzorgingsstaat is niet uniek. Ook in andere landen hebben zich verzorgingsstaten ontwikkeld. Deze ontwikkeling heeft in een aantal vergelijkbare fasen plaatsgevonden in de verschillende landen. Met andere woorden, er is een ontwikkelingslogica van verzorgingsstaten, waarbinnen ook de ontwikkeling van de Nederlandse verzorgingsstaat valt. We laten dit zien aan de hand van een van de centrale onderdelen van de verzorgingsstaat,

i Foto boven: Tijdens een vergadering op 21 december 1956 werd feestelijk afscheid genomen van de Noodwet Drees (de Noodwet ouderdomsvoorziening uit 1947), voordat op 1 januari 1957 de Algemene ouderdomswet (AOW) in werking zou treden. Met applaus werd minister-president dr. Willem Drees bij zijn binnenkomst begroet (© Nationaal Archief/Spaarnestad Photo/Anefo)

15