Edwin Hoffman en Arjan Verdooren - Diversiteitscompetentie

1.2  De werking van cultuur

die mensen voorbij de landsgrenzen voorzien van ideeën, gedragingen en sym bolen. Voor ons doel van het bespreken van interculturele interacties, is het ge rechtvaardigd om religie te beschouwen als een vorm van cultuur. Veel mensen beschouwen interacties met mensen met een andere religie, naast nationaliteit en etniciteit, dan ook als interculturele ontmoetingen en gaan er – al dan niet terecht – van uit dat de religie in kwestie zeer bepalend is voor de andere per soon en de interactie.

1.2

De werking van cultuur

Nu de belangrijkste eigenschappen van cultuur zijn besproken richten we de blik op hoe en waar ze haar invloed uitoefent.

1.2.1 Cultuur als een model van en voor de werkelijkheid Om te begrijpen hoe cultuur werkt, is het van belang stil te staan bij haar in vloed op de menselijke waarneming. Een nuttig onderscheid hierbij is het on derscheid tussen cultuur als model van de werkelijkheid en als model voor de werkelijkheid (Tennekes, 1995, p. 20). Cultuur als model van de werkelijkheid verwijst naar de manier waarop cultuur mensen helpt om situaties snel te interpreteren en begrijpen, zonder al te veel actieve reflectie. Een ambtenaar die een kamer binnengaat en een groep men sen ziet zitten achter tafels met notitieblokken en pennen voor zich, kan con cluderen dat dit een vergadering is. Een rockliefhebber bij een concert weet dat wanneer de band het podium verlaat en het publiek begint te juichen en fluiten, de band terugkomt voor een toegift. Cultuur als een model van de werkelijk heid stelt mensen dus in staat om de gebeurtenissen om hen heen te interpre teren op basis van bekende ervaringen en voorbeelden. Cultuur als model voor de werkelijkheid verwijst naar de manier waarop cultu ren voorschrijven hoe situaties moeten worden beoordeeld in normatieve zin: wat is goed en wat is slecht, wat is gepast en wat is ongepast en wat is normaal en wat is abnormaal. Dit model geeft aan of het gepast is om bij een etentje voor te stellen dat iedereen pizza bestelt op eigen kosten, en of het gewaardeerd wordt wanneer een medewerker zijn of haar manager openlijk bekritiseert tij dens een vergadering. Cultuur als model voor de werkelijkheid helpt mensen om situaties en ervaringen te evalueren. Mensen zijn zich voor een groot deel niet bewust van de mate waarin cultuur hen beïnvloedt. Pas wanneer ze in contact komen met mensen die andere over-

37