Geert Woltjer - De economische manier van denken

1 De wetenschap van de schaarste

DEEL I

1.1 Inleiding

Dit boek geeft een inleiding in het economisch denken. Het reikt een denkkader aan dat helpt om maatschappelijke samenhangen op systematische wijze eco nomisch te leren doorgronden. Hierbij wordt uitgegaan van een aantal bij de intuïtie aansluitende grondprincipes. Deze grondprincipes worden gedurende het boek steeds verder uitgewerkt. De lezer leert daardoor de samenhangen zien tussen de verschillende gedeelten van de economische theorie. Wiskunde is bij deze aanpak niet nodig. Het vak economie is alleen nuttig als het helpt maatschappelijke verschijn selen te begrijpen. Daarom worden de meeste economische theorieën bespro ken aan de hand van concrete situaties uit de geschiedenis en het dagelijks leven. Dit helpt niet alleen om het economisch inzicht te verdiepen, maar ver groot ook de kennis van de economische ontwikkeling van de samenleving. Doordat veel maatschappelijke problemen vanuit verschillende gezichtspun ten terugkomen, wordt het inzicht in de samenhang tussen maatschappelijke ontwikkelingen steeds verder verdiept en wordt tegelijkertijd duidelijk hoe de economische wijze van denken kan helpen om grote maatschappelijke samen hangen te overzien. In dit hoofdstuk zal eerst worden ingegaan op een zeer belangrijke vraag stelling van de economie: wat bepaalt de welvaart van mens en samenleving? De econoom probeert welvaart te verklaren uit beslissingen van mensen. De coördi natie van die beslissingen vormt een groot probleem. Dit wordt onder andere ver oorzaakt door meningsverschillen en belangentegenstellingen. Het gevaar dreigt dat iedereen zo veel moeite doet om zo veel mogelijk voor zichzelf te krijgen, dat welvaartsverhoging door samenwerking niet meer mogelijk is. Private eigen domsrechten, staatsdwang, democratie, overleg en hiërarchie kunnen helpen om mensen van strijd, die voor iedereen ongunstig is, te brengen tot samenwerking. De economische wetenschap heeft zich vooral gericht op de coördinatie die op treedt in een vrijemarkteconomie met door de staat gegarandeerde private eigen domsrechten. Aan deze oplossing wordt daarom extra aandacht besteed. Tot slot komt de verdere opbouw van het boek aan de orde.

25