Mechtild Höing • Janine Janssen • Anne Boer • Malou Liebregts - Bespreekbaar maken van seksualiteit en intimiteit

Inleiding

Inleiding Onze ontwikkeling als seksueel wezen begint met de geboorte en eindigt met de dood. Lichamelijke, psychische en seksuele gezondheid zijn nauw met elkaar verweven en beïnvloeden elkaar wederzijds. Seksuele spelregels en wetten, seksuele normen en waarden structureren onze samenleving en reguleren ons sociale leven tot in de slaapkamer. Met wie en wanneer wij een seksuele relatie aangaan en op welke ma nier wij onze seksualiteit beleven, lijkt in hoge mate een individuele keuze, maar deze wordt in feite op subtiele en minder subtiele manieren gereguleerd en gesanctioneerd door historische, maatschappelijke en culturele invloeden. Dat er door normen, wet ten en culturele gebruiken grenzen worden aangegeven, impliceert ook dat er seksu ele grenzen overschreden kunnen worden, en alle betrokkenen ondervinden hiervan de gevolgen. Seksuele problemen, problemen als gevolg van seksuele ongezondheid en proble men als gevolg van seksueel risicovol gedrag of veroorzaakt door ongewilde vormen van seksualiteit komen veelvuldig voor, zo weten we inmiddels uit bevolkingsonder zoek. Pedagogen, sociaal werkers, verpleegkundigen, fysiotherapeuten en andere werkers in dit domein krijgen vroeg of laat te maken met mensen die kampen met der gelijke problemen of die risicovol gedrag vertonen. In de praktijk voelen professionals zich vaak ongemakkelijk en beschroomd om het gesprek hierover aan te gaan. Gebrek aan kennis op dit gebied, het ontbreken van een adequate woordenschat, gevoelens van schaamte en geremdheid vanuit de eigen normen en waarden rondom seksualiteit kunnen hierbij een rol spelen. Ook ontbreekt het nogal eens aan steun en richtlijnen vanuit de organisatie waarvoor men werkt, hetgeen onzekerheid en onduidelijkheid over de eigen taak inzake de bevordering van seksuele gezondheid in de hand werkt. In dit eerste deel van het boek worden daarom basiskennis en een woordenschat aan gereikt die de professional helpt vraagstukken en problemen rondom seksuele (on) gezondheid te herkennen en te duiden in hun context, adequaat te benoemen, en zo doende de eigen professionele verantwoordelijkheid vorm te geven. In hoofdstuk 1 beschrijven we hoe in de verschillende levensfasen de seksuele ont wikkeling verloopt langs verschillende dimensies: lichaamsbeeld, genderidentiteit en genderrol, verliefdheid en relatievorming, seksuele oriëntatie, interesse en verlan gen, opvattingen en gevoelens, reproductieve gezondheid en seksueel functioneren. In hoofdstuk 2 gaan we in op de relatie tussen seksualiteit en gezondheid. Allereerst beschrijven we de positieve effecten van seksualiteit. Vervolgens komt de werking van

23