Marcel Spierts, Ard Sprinkhuizen, Margot Scholte, Marc Hoijtink, Ed de Jonge en Lia van Doorn - De brede basis van het sociaal werk

1 |  Sociale dimensies van ‘sociaal’ werk

We starten in paragraaf 1.2 met de sociale context waarbinnen mensen functio neren, de onderlinge verwevenheid van menselijk handelen en de relatieve au tonomie van sociale processen. We laten zien dat een strikte scheiding tussen de mens en zijn sociale omgeving eigenlijk niet goed te maken is. In paragraaf 1.3 betogen we dat dit uitgangspunt een belangrijke grondslag vormt voor de po sitionering, theorievorming en praktijk van sociaal werk. In paragraaf 1.4 staan we vervolgens stil bij de relatie tussen sociaal werkers en sociale veranderingen. Mensen, gezinnen of gemeenschappen krijgen te maken met sociale veranderin gen en professionals in sociaal werk vaak met de gevolgen daarvan. Sterker nog: het moderne sociaal werk ontstond als respons op diepgaande sociale verande ringen in het leven van mensen in de 19e eeuw als gevolg van industrialisering en urbanisatie. Anderzijds streven sociaal werkers naar het verbeteren van condities waaronder mensen (samen)leven en dragen zo bij aan het verbeteren van de kwa liteit van leven van mensen. Humanitaire waarden en principes van sociale recht vaardigheid vormen daarbij een belangrijk fundament. In paragraaf 1.5 staan we stil bij de relatie tussen politiek en sociaal werk en de vraag welke opvattingen we kunnen onderscheiden in de functies die het sociaal werk vervult in de samenle ving. We beëindigen dit hoofdstuk door in paragraaf 1.6 het ‘sociale’ nog eens te verbinden met de eigenheid van sociaal werk en het belang van sociale reflectivi teit te benadrukken. 1.2.1 Sociale bestaansvoorwaarden Wat betekent ‘sociaal’ eigenlijk? Met het woord ‘sociaal’ wordt vaak ‘aardig’ of het ‘rekening houdend met andere mensen’ bedoeld. Nu kan het best zo zijn dat veel sociaal werkers aardige, gezellige mensen zijn die rekening houden met anderen, maar dat is niet de betekenis waarvan we in dit hoofdstuk uitgaan. Wellicht komt de betekenis van het woord ‘sociaal’ die we hier hanteren in het dagelijkse taalgebruik nog het dichtst in de buurt van ‘gericht zijn op anderen’. In de sociologie wordt de gerichtheid op anderen met een chique term aangeduid als ‘interdependentie’, het basale gegeven dat mensen, ongeacht in welke tijd en ruimte ze leven, van anderen afhankelijk zijn om te overleven en daarom bindin genmet elkaar aangaan. Mensen zijn in deze opvatting dus niet zomaar ‘gericht op anderen’, maar deze gerichtheid is een noodzakelijke levensvoorwaarde. Mensen komen voort uit andere mensen. Zonder anderen zou er domweg geen verder le ven mogelijk zijn. Een baby die het zelf moet uitzoeken, zal het niet lang redden. Voor zorg en voedsel is hij volledig afhankelijk van anderen en dat stopt niet na de eerste levensjaren. Zo zijn bij het mogelijk maken van de maaltijden die je gis- Sociale context

1.2

30