Marian Dries en Martha van Endt-Meijling - Met nieuwe ogen

1  Diversiteitsbenaderingen en superdiversiteit

Bij een referentiekader gaat het ook om de gemeenschappelijke ervaringen van meerdere mensen in ongeveer dezelfde sociale situatie. Dit vormt de sociale bril of de culturele lens waardoor de leden van een groepering of samenleving de din gen op ongeveer dezelfde wijze zien en interpreteren. Een referentiekader is niet onveranderlijk of stabiel. Als ervaringen ingrijpend veranderen, verandert ook het referentiekader. Als mensen over ‘de’ werkelijkheid praten, vraag je dan meteen af: over wiens werkelijkheid gaat het eigenlijk? Want ‘de’ werkelijkheid bestaat niet. Of toch wel? Het is maar wie je bent en waar en hoe je ernaar kijkt! Een mooi voorbeeld van culturele invloed op onze waarneming is het plaatje van de lijnen in figuur 1.2. Voor de meeste mensen in de westerse samenleving lijkt de onderste lijn langer dan de bovenste, hoewel de lijnen dezelfde lengte hebben. In samenlevingen waar geen vierkante vormen voorkomen bestaat de illusie niet dat deze lijnstukken niet even lang zijn. Van Oudenhoven (2012) geeft aan dat hier een interessante theorie over ontwikkeld is: de carpentered world hypothesis. Deze hypothese houdt in dat mensen die zijn grootgebracht in een wereld die door car penters (timmerlieden) is gemaakt, wonen in rechthoekige straten en rechthoekige huizen met rechthoekig meubilair. Afbeeldingen van die wereld zijn dan ook in perspectief afgebeeld. Dit heeft als gevolg dat afbeeldingen met niet-rechthoekige figuren worden waargenomen als rechthoekige figuren die in perspectief zijn afge beeld. Daardoor kan de architectuur die de carpenteredness probeert te vermijden een zeer verrassend effect hebben, zoals het Guggenheim Museum in Bilbao (zie figuur 1.3) en de vele bouwwerken van Gaudí in Barcelona.

Figuur 1.2 De Müller-Lyer-illusie

26