Harry Paus, Adri van den Brand e.a. - Portaal

1.1 Waarom (taal)onderwijs?

Uit de vorige alinea kun je kernfuncties van onderwijs afleiden. Onderwijspeda goog Gert Biesta (2012) vat deze functies samen in drie begrippen: ■■ kwalificatie : het zich eigen maken van kennis, vaardigheden en houdingen die leerlingen kwalificeren voor het leven in onze rijke multiculturele maatschap pij en het uitoefenen van bijvoorbeeld een beroep. Voor taalonderwijs gaat het dan om basale kennis van de taal en de taalvaardigheden spreken, schrijven, lezen en luisteren. Kwalificatie is een belangrijke functie van onderwijs. Het idee achter het basisonderwijs is dat leerlingen eerst basiskwalificaties leren, oftewel basale kennis en vaardigheden die we allemaal nodig hebben. Naar mate een kind verder opgroeit, gaat het steeds meer specifieke keuzes maken in kennis en vaardigheden, bijvoorbeeld door een beroepsopleiding te volgen. Daarbij horen specifiekere taalvaardigheden. Een loodgieter moet bijvoorbeeld handleidingen van nieuwe apparaten goed kunnen begrijpen, een psycholoog moet op bepaalde manieren kunnen luisteren en gesprekken kunnen voeren, een leerkracht moet aantrekkelijk kunnen voorlezen en uitleggen en een jour nalist moet helder kunnen schrijven, formuleren en spellen; ■■ socialisatie : het voorbereid worden op een leven als lid van een gemeenschap met eigen tradities, gewoonten, regels en praktijken. Socialisatie is het proces waarbij iemand bewust en onbewust cultuurkenmerken van een groep over neemt. De basisschool is voor leerlingen een belangrijke plek waar zij naast kennis en vaardigheden ook kenmerken van de Nederlandse cultuur leren; ■■ subjectivering : de vorming van een persoon. Dit is een filosofische aanduiding voor persoonsvorming waarbij de mens als subject wordt gezien en niet als object waarover andere mensen beslissen wat ze met dat ‘ding’ (object) willen doen. Het gaat over menselijke individualiteit én subjectiviteit. De basisschool draagt eraan bij dat leerlingen zich bewust worden van hun verantwoordelijk heid en dat ze ruimte krijgen om zich aangesproken te voelen door hun omge ving, die een moreel appel op hen doet. Hierbij gaat het om de vraag: is wat ik wens ook wenselijk voor de wereld ommij heen? Subjectivering betreft dus niet alleen ‘dit is wat ik wil’, maar ook ‘ik én mijn wereld’. 1.1.2 Kernfuncties en taalonderwijs Taalonderwijs staat duidelijk in dienst van deze functies van het onderwijs: kwalifi catie, socialisatie en subjectivering. We geven taalonderwijs op de basisschool in de eerste plaats om leerlingen beter te leren spreken en luisteren, schrijven en lezen. Daartoe laten we leerlingen oefenen in deze taalvaardigheden en stellen we bepaal de kennis over taal aan de orde die we belangrijk vinden omdat leerlingen daarmee betere taalgebruikers worden. Daardoor kunnen ze ook gemakkelijker inhouden van andere vakken verwerven: ze vergroten hun kennis van de wereld door middel van taal en kwalificeren zich zo om in onze complexe, multiculturele samenleving te leven.

25