Herman Blom en Siep van der Werf - Migranten in de Nederlandse samenleving

1  Migratie, komst en herkomst

titeit’, ook al zou je kunnen zeggen dat hier het Duitse gebruik om te zeggen ‘van migrantenafkomst’ ook een voor de hand liggende optie zou zijn. In dit boek gebruiken we net als de Volkskrant het begrip ‘migrant’ en verwijzen we naar de ‘koppeltekenidentiteit’ van de ‘streepjes-Nederlander’. Een meerderheid van de Tweede Kamer (VVD, CDA en SGP uitgezonderd) besloot in 2016 dat het begrip ‘allochtoon’ niet meer mag worden gebruikt in overheidsdocumenten. Eind 2016 kwam met het advies van de WRR de gena deklap voor althans het ambtelijk gebruik van deze term. Het CBS was nog een uitzondering bij het gebruik van de term ‘allochtonen’ in de onderzoeksstatis tieken en in de verwijzingen daarnaar. Dat is nu voorbij. Het Jaarrapport Inte‑ gratie 2016 van het CBS (Ooijevaar & Bloemendal, 2016) spreekt consequent van ‘personen met een Nederlandse achtergrond’ en ‘personen met een migra tieachtergrond’. Personen met een migratieachtergrond kunnen zowel van de eerste als van de tweede generatie zijn. Betekent dat nu dat het begrip ‘alloch toon’ zal verdwijnen? Nee, want het kan in het alledaagse taalgebruik nog een lang leven leiden. Na de begrippen ‘gastarbeider’ en ‘allochtoon’ zal dus nu de verwijzing naar de koppeltekenidenteit (bijvoorbeeld Surinaamse Nederlander) van de streep jes-Nederlander (bijvoorbeeld Surinaams-Nederlands) en de omschrijving ‘met migratieachtergrond’ gebruikt gaan worden in ambtelijk en politiek taalgebruik en in de media. Is hiermee het probleem van het uitsluiten van mensen door taalgebruik verholpen? Geeft de toevoeging ‘met migratieachtergrond’ aan mi granten meer het gevoel dat ze erbij horen? De kans is groot dat ook dit begrip ter discussie komt te staan. Immers, nog steeds worden migranten niet gelijk als ‘Nederlanders’ benoemd. De discussie over uitsluitend taalgebruik is hiermee dus uitgesteld, alhoewel ‘met migratieachtergrond’ minder dan ‘gastarbeider’ en ‘allochtoon’ de indruk geeft dat iemand van buiten komt. Dat is de duidelijke winst in dit debat over de benaming van migranten. Het indelen van mensen in groepen door taalgebruik behoort tot het denken in ‘wij’ en ‘zij’. Voor mensen is dit een belangrijk waarnemingsprincipe (zie ook paragraaf 8.2). Het gevaar is groot dat met het afschaffen van het begrippen paar ‘allochtoon-autochtoon’ ander begrippenparen aan belang winnen. Als het gaat om begrippen die een neerbuigend, volgens sommigen racistisch karakter hebben, komen er wellicht nog meer in aanmerking om te worden afgeschaft in ambtelijk taalgebruik en in de pers. Zo stelde het Rotterdamse raadslid Setkin Sies (ChristenUnie-SGP) in een motie in de gemeenteraad voor om de termen ‘lager’ en ‘hoger opgeleid’ te schrappen uit beleidsstukken. ‘Sies vindt ze neerbuigend voor “lager” op geleiden; wat is er mis met een ambachtsman of -vrouw die niet universitair geschoold is, maar dingen kan maken waarvan die “hoger” opgeleiden alleen maar kunnen dromen? Goed punt. Nederland zit te springen om goede am-

24