Herman Veenker, Henderien Steenbeek, Marijn van Dijk en Paul van Geert - Talentgerichte ontwikkeling op de basisschool

1.1 Introductie

Een retrospectieve kijk op talent met een prospectieve kijk vergeleken In biografieën van beroemde personen die een excellente prestatie hebben geleverd, wordt veelal gezocht naar verklaringen in de vroege jeugd. Zo lezen we bijvoorbeeld over de vijfjarige Einstein op Wikipedia: 'Rond 1884 kreeg Ein stein zijn eerste kompas en was verbijsterd door het wonder van de onzichtbare magnetische kracht.’ De traditionele, retrospectieve benadering van talent ken merkt zich door het feit dat talent gezien wordt als een soort onvermijdelijke uitkomst van een van tevoren aanwezige potentie om een uitzonderlijk talent te worden. Het is dus een beetje zoals het ‘verklaren’ van het talent van Einstein dat, in de traditionele kijk, wordt gezien als het aflopen van een aantal stappen die door het talent van tevoren precies zo waren bepaald. Een dergelijke bena dering – het ligt van tevoren al vast – is alleen maar mogelijk in terugblik. Dat wil zeggen dat alleen als je het eindresultaat van Einsteins ontdekkingen kent je, ten onrechte, kunt zeggen dat het hele proces vanaf het begin in feite zo was voorbestemd. Het talent was vanaf het begin voorbestemd om heel spe cifieke ontdekkingen te doen. Het uitzonderlijke talent van Einstein was vanaf het begin voorbestemd om dit uitzonderlijke talent te worden. Maar dat is wat we de illusie van het terugblikken kunnen noemen, met een technische term de retrospectieve kijk. Het is een illusie, want de terugblik praat naar het eigen gelijk toe. Tegengesteld aan de retrospectieve benadering is de prospectieve benade ring. Een prospectieve benadering blikt juist vooruit, zij beschrijft een ontwik keling vanuit sturende mechanismen. Mogelijke trajecten worden vanuit een bepaalde startpositie beschreven. Een procesbenadering is prospectief van aard, zoals in de totstandkoming van het abstracte schilderij is beschreven. Het interessante van een prospectieve benadering is volgens Breeuwsma (1993) dat deze ‘meer ruimte laat voor toevallige invloeden op het ontwikkelingsproces en ontwikkeling definieert als een open proces dat ten minste ten dele onvoor spelbaar is’. In deze visie is het talent van Einstein ontstaan in verschillende soor ten van complexe interacties. Opdracht Het begrip ‘retrospectief’ betekent terugblikkend. Wat suggereert de opmer king in Wikipedia volgens jou? Kun je nog meer voorbeelden bedenken van retrospectieve verklaringen van talent? Bespreek je antwoorden met je studie genoten.

27