Herman Veenker, Henderien Steenbeek, Marijn van Dijk en Paul van Geert - Talentgerichte ontwikkeling op de basisschool

3.2 Wat is talent?

zodra de planten groot en sterk genoeg zijn, zullen tijdelijk slechte weersomstan- digheden veel minder effect meer hebben. Toevallige gebeurtenissen hebben niet altijd hetzelfde effect. Dit is afhankelijk van het tijdstip waarop die zich voordoen. Talent van leerlingen kan zich alleen ontwikkelen als bij hun leerkrachten het talent van het ‘tuinieren’ tot ontwikkeling wordt gebracht. Daarnaast wordt ta- lent gezien als iets wat in principe bij elk kind aanwezig is en door de juiste inter- actie met de omgeving tot uiting kan komen. Casestudy van een beroemde paleontoloog Toen de bekende paleontoloog, zoöloog en bioloog Stephen Jay Gould voor het televisieprogramma Een schitterend ongeluk werd gevraagd naar zijn fascinatie als vijfjarige voor een dinosaurusskelet in het Museum of Natural History in New York, riep hij uit: ‘Ik begrijp niet waarom iedereen die me ooit geïnterviewd heeft me daarnaar vraagt!’ Volgens hem was het maar een heel gewone gebeurtenis, niks bijzonders. Hij voelde er weinig voor op zoek te gaan naar de ‘wortels’ van zijn bijzondere prestaties, iets wat volgens hem getuigt van een veel te roman- tische houding. In dit geval heeft de interviewer de eindtoestand genomen (Gould als be- roemde paleontoloog) en geprobeerd ‘de begintoestand’ daarvan op te sporen (Gould als vijfjarig jongetje dat gefascineerd naar het skelet van een tyrannosau- rus rex staat te kijken in het museum). Zijn fascinatie voor een skelet op vijfjarige leeftijd wordt gezien als een vroege uiting van Goulds latere werk als paleonto- loog. Maar heel veel jongetjes van vijf hebben belangstelling voor dinosaurus- sen. En sommige kinderen laten een hoeveelheid kennis over het onderwerp zien die zeer uitzonderlijk is voor kinderen van deze leeftijd. Maar vrijwel alle kin- deren die deze uitzonderlijke fascinatie laten zien, verliezen die ook na verloop van tijd. Vroege fascinatie is dus helemaal geen voorspeller voor het latere talent. In het kader hiervoor staat een voorbeeld van het terugkijken in de tijd en het zoeken naar de ‘wortels’ van talent. Dit voorbeeld illustreert een houding die ook in de wetenschappelijke literatuur vaak te zien is. De literatuur over talent neemt vaak een retrospectief standpunt in ten opzichte van talent. Een retrospectieve visie op talent kenmerkt zich door de beschrijving van het eindresultaat als uitgangspunt te nemen. Men zet van hieruit als het ware ‘stap- pen achteruit’ om te kijken welke gebeurtenissen tot de uitkomst hebben geleid. De meerderheid van ontwikkelingsstudies kenmerkt zich door de zoektocht naar de aan- of afwezigheid van kennis of vermogens op verschillende leeftijden. In dit boek pleiten we echter voor een prospectief standpunt op talent. Ken- merkend voor deze benadering is dat pril gedrag wordt gevolgd en de mogelij- ke trajecten vanuit deze startpositie worden beschreven. Dit past bij de onder-

65