Handboek Taalkunde - Arina Banga, Petra Poelmans, Josefien Sweep en Véronique Verhagen (red.)

1 Fonologie en fonetiek

Tabel 1.6 De fonemen in het Nederlands: de consonanten, onderscheiden door de fonologische kenmerkspecificaties (deze tabel vind je ook op de website als handig te printen document)

p b f

v t

d s z j

k x

ɣ m n

ŋ

l

r

ʋ

h

← Kenmerk cons

Consonanten ↓

Van de r -typen toont deze tabel alleen de tongpunt- r (besproken in §1.6). De + wil zeggen: kenmerk aanwezig, de - geeft aan: kenmerk afwezig. De specifica tie v betekent dat het om een plus-waarde gaat én dat die een bijzondere groep onderscheidt; de min-waarden van zulke kenmerken doen dat niet. Sommige fonologische regels bijvoorbeeld werken op labialen; die zijn daarmee een als eenheid opererende groep die door de kenmerkspecificatie [+lab] bepaald is. Voor de niet-labialen geldt niet iets dergelijks, die opereren dus niet als groep. De kenmerken zijn: „ cons = consonant: met sterke of minder sterke vernauwing in de mond-keelholte; „ son = sonorant: met vrije luchtuitstroom en met resonantie, dat is het ge dwongen ‘meetrillen’ met de trillingen die ontstaan door de stembanden; „ appr = approximant: met luchtuitstroom die alleen gehinderd wordt door el kaar naderende articulatoren (dit zijn de onderdelen van mond of keelholte die invloed hebben op de klankvorming; vergelijk figuur 1.4); „ cont = continuant: met doorgaande luchtuitstroom (en dus zonder volledige afsluiting); „ stem = met trillende stembanden; „ nas = nasaal: met luchtuitstroom door de neusholte; „ lat = lateraal: met luchtuitstroom langs één of twee zijden van de tong; „ lab = labiaal: met één of beide lippen als articulator; - -++- -+++-++- - - -+++ stem -+-+-+-++--++++++++ nas ------------+++---- lat ---------------+--- lab v v v v v v cor v v v v v v v dors v v v v v +++++++++++++++++++ --------+---++++++- --------+------++++ son appr cont

38