Bart van der Leeuw en Theun Meestringa - Genres in schoolvakken

1  Vaktaal in teksten

Ք Ք De Beschouwing . Het doel is een onderwerp of kwestie vanuit verschillen de perspectieven te onderzoeken. De stadia zijn: Kwestie ^ Perspectieven ^ Positie. Ք Ք Het Betoog . Het doel is een stelling te beargumenteren. De stadia zijn: Stel ling ^ Argumenten ^ Bevestiging van de stelling. Ք Ք De Respons . Het doel is te reageren op een cultuuruiting (tekst, beeld en/of geluid). De stadia zijn: Oriëntatie ^ Beschrijving ^ Evaluatie. De negen genres kunnen worden ingedeeld in drie groepen: Ք Ք verhalende genres (Vertelling en Verhaal); Ք Ք feitelijke genres (Verslag, Beschrijving, Procedure en Verklaring); Ք Ք waarderende genres (Beschouwing, Betoog en Respons). Inzicht in hoe taal werkt kan de leerling (en de leraar) ondersteunen bij het le zen en zelf schrijven van vakteksten. Bij elk tekstvoorbeeld in dit boek bekijken we daarom hoe de taal daarin werkt. In de eerste plaats vragen we ons daarbij af welk sociaal doel de tekst heeft en hoe hij is opgebouwd. Anders gezegd: bij elk tekstvoorbeeld proberen we te achterhalen van welk genre er sprake is. In de tweede plaats besteden we aandacht aan de gebruikte taalmiddelen. Anders gezegd: welke woorden en zinnen kiest de schrijver of spreker in de gegeven context? Welke woorden en zinnen zijn bijvoorbeeld kenmerkend voor een Be schrijving bij biologie of voor een Verklaring bij economie? Bij het achterhalen van het sociale doel van de tekst (genre) stellen we de vraag: Ք Ք In welke stadia is de tekst opgebouwd? Bij onze verkenning van de gebruikte taalmiddelen stellen we steeds drie vragen: Ք Ք Met welke taalmiddelen wordt het onderwerp uitgewerkt (veld)? Ք Ք Met welke taalmiddelen wordt een standpunt ingenomen (toon)? Ք Ք Welke taalmiddelen zorgen voor samenhang in de tekst (modus)? Vragen aan vakteksten Veld, toon en modus zijn de begrippen waarmee we de antwoorden op die vra gen kortweg aanduiden. Ter illustratie van deze manier van bespreken kijken we nog eens naar het geschiedenisfragment dat aan het begin van dit hoofdstuk gebruikt werd: De kabinetten van Drees waren kabinetten op brede basis, waarin de katho lieken en socialisten de boventoon voerden. Zij bouwden samen de verzor gingsstaat op. De bekendste regeling daarvan is de Algemene Ouderdomswet

1.2

17