Ellen Gerrits, Mieke Beers, Gerda Bruinsma en Ingrid Singer - Handboek taalontwikkelingsstoornissen

1  Taalontwikkelingsstoornissen

gen

gen

gen

omgeving omgeving

Etiologie

Neurobiologie

Cognitie

cognitie

cognitie

cognitie

Gedrag

gedrag

gedrag

gedrag

gedrag

Figuur 1.1 De oorzaak van ontwikkelingsstoornissen op verschillende niveaus (Bishop & Snowling, 2004)

In dit model wordt zichtbaar dat de oorzaak van TOS op verschillende niveaus kan worden beschreven. Bishop en Snowling (2004) passen dit model toe om aan te tonen dat hetzelfde symptoom (taalgedrag), bijvoorbeeld leesproblemen, veroorzaakt kan worden door verschillende cognitieve processen. Bij de tech nische leesproblemen van kinderen met dyslexie is de onderliggende oorzaak een fonologische verwerkingsstoornis, bij leesbegripsproblemen van kinderen met TOS (zonder dyslexie) bestaat de onderliggende oorzaak uit een zwakke woordenschat en moeite met grammaticaal complexe zinnen. Het model ver klaart ook dat taalgedrag kan variëren per taal, ondanks dezelfde onderliggende zwakke grammatica. Zo hebben Nederlandssprekende kinderen met TOS pro blemen met onder meer het vormen van de tegenwoordige tijd van werkwoor den ( loop – loopt ), terwijl Engelssprekende kinderen met TOS fouten maken in de vervoeging van de tegenwoordige en verleden tijd ( walk – walks en walk – walked ). Op cognitief niveau kan dat veroorzaakt worden door een onderlig gend probleem in het werkgeheugen. Op dit niveau zijn directe (proximale) en indirecte (distale) oorzaken te on derscheiden. Een auditieve verwerkingsstoornis kan een indirecte oorzaak zijn van zwakke klankproductie; de directe oorzaak is dan de zwakke fonologische

34