Hans Siepel, Frank Regtvoort, Gerald Morssinkhof en Floor de Ruiter - Congruente overheidscommunicatie

1.1  Essentiesoverdeoverheid

Inhet volgendehoofdstukbeschrijvenwedatburgersonafhankelijkerwor- den vandebestaande instituties. Dezeburgers zijn tegelijkde ambtenaren die in hun dagelijkse werkmoeten opereren binnen strikte hiërarchische verhoudingen. Dat gaat steedsmeerwringen. Ook ambtenaren vannu zijn kinderen van hun tijd; ze gedragen zich onafhankelijker en zelfstandiger. Dat vormt een probleem voor strak hiërarchisch georganiseerde organi- saties, waar kritiek en zelfstandig opereren niet altijd als een groot goed wordt gezien omdat het de hiërarchische verhoudingen enwerkwijze kan verstoren. Het is de vraag hoe lang de huidige hiërarchischewerkwijze zal blijvenbestaan. Vroeger of later zal ookbinnenhet ambtelijk apparaat een minderstrakhiërarchischgeorganiseerdewerkwijzenodigzijnomaanslui- ting te kunnen vindenbij de onafhankelijke en zelfstandige burger die ook ambtenaar is.VolgensRijnja(2012,p.278)houdtdenieuwbinnenkomende generatie zichminder aan oude grenzen. Die generatie ‘is gericht op inter- actiefontwikkelenenstreeftniet zozeernaarconsensusmaarhanteertveel meereenpraktijkvan levenen laten leven’. Ditverklaartdeonvredeonderambtenarenmetmeerafstand totde top, omdatvelenvanhen ziendat hetmaatschappelijkbelang raakt ondergesneeuwd– en juist vanwege dat algemene belang zijn veel ambtenaren bij de overheid gaan werken. Het is in de zogenoemde ambte lijke topwaarkritiek, tegengeluidenenzelfreflectievanuitdeambtelijkeorganisatie sneuvelen. Daar wordt informatie voorgeselecteerdmet het oog op het behouden vanmachtsposities. VanThijnenCardosoRibeiro (2004) constaterendatdoor al dezeontwikkelingendeaardvan politieke crisesde laatstedecennia is veranderd. Tot begin jaren tachtigginghet omkabinets crises enmoesten bewindspersonen aftreden als gevolg van politiekinhoudelijke onenigheid. Halverwege de jaren tachtig verandert dat. De politiekinhoudelijke strijd wordt overstemd door spanningenbinnenministeries tussenbewindspersonenenhunambtenaren. In zijnproefschrift trektK. Breeddeze conclusie : ‘Nog steeds isde top(ambtenaar) deprofessionele, toegewijdeen loyaledienaar,maar zijn functiebeschrijving inalgemene zin lijkt tochaanherziening toe. Het bureaucratischethosdat opgelddeeden functioneelwas ineenhoofdzakelijkhiërarchisch ingerichte samenleving isniet hetzelfdealshet bureaucratischethosdatpast bij eennetwerkmaatschappijmet egalitairever houdingenopalleniveaus inde samenleving. Kortom, zobeschouwdgevende resultatenvan dit onderzoekaanleidingomde traditioneleuitgangspuntenendiepstenormatieveoriëntaties vandebureaucratiekritisch tegenhet licht tehoudenenmogelijk teherdefiniëren’ (Breed, 2007, p. 143).

35