Jeroen Onstenk - Pedagogiek in de onderwijspraktijk

1  Geïntegreerdpedagogischhandelen inhet onderwijs

Leraren en opvoeders staan voor een enorme uitdaging: zijmoeten kinderen lerenhoe zij verantwoordkeuzesmaken in eenwerelddie steedsmeer keuze mogelijkhedenbiedt enhoe zij kunnen functioneren in een gedifferentieerde en veranderende gemeenschap. Endat in klassen vol leerlingenmet verschil lende talenten, karakters en problemen. Het gaat, zoals de Spaanse filosoof Fernando Savater zegt, om nietsminder dan opvoeden tot vrijheid. Hij zegt hierover: ‘Vrij zijn is zich bevrijden: van onze onwetendheid, van onze gedetermi neerdheid – geboetseerd door onze genen en onze sociale omgeving –, vande instinctieve lusten endriftendiewij leren te beheersen inde prak tijk van het samen leven (…). Vrijheid is de verovering van de autonomie doormiddel vanonderwijs en opvoeding die onswennen aanhetmaken vankeuzes enhet zoekennaar vernieuwingendiealleenmogelijk zijn inde gemeenschap’ (Savater, 2001). Om deze uitdaging aan te gaan, heeft de leraar niet alleen een didactische, maarook eengrotepedagogischebekwaamheidnodig.Het pedagogischhan delen als onderdeel van de bekwaamheid van lerarenwordt in dit boek sys tematisch en geïntegreerd benaderd, waarbij wordt uitgegaan van een brede insteek: pedagogisch handelen in het onderwijs is gericht op ontwikkeling, opvoeding, burgerschapenzorg (Onstenk, 2005).Uitgangspunt isdathet cog nitieve leren vankinderenwordt verbondenmet hunpersoonlijke, sociale en moreleontwikkeling. De leraar levert als opleider enopvoeder eenbelangrijke bijdrage aande psy chische en sociale groei van leerlingennaar een evenwichtigepersoonlijkheid en competent lid vandemaatschappij. Die bijdrage bestaat uit het toeganke lijkmaken voor leerlingen van kennis en andere essentiële sociaal-culturele ‘gereedschappen’ (Vygotsky, 1978) endaarmee uit het ontwikkelen van talen beeldendwerken, sport, sociale talenten en talentenophet gebied van economie en techniek. Het is het strevendat de leerlingen, jongens enmeisjes afkomstig van verschillende culturen enmet verschillende levensbeschouwelijke achtergronden, na acht jaar basisonderwijs kunnen laten zien dat ze hun talenten en kwaliteiten hebben kunnen ontwikkelen.’ Talent verbindt haarmissie duidelijk aan ontwikke lingen inde samenleving: ‘We zijn vanmening dat het werken in een sociale con text vangroot belang is voor deontwikkelingvanallerlei socialevaardigheden: de mocratisch denken en handelen, rekening houdenmet verschillen, oplossen van meningsverschillen. Het versterkt de groepsband: kinderen voelen zich verbonden met elkaar omdat ze samen ietswillenbereiken.’ (Bron: Feld, 2009)

14