Rekenen-wiskunde en didactiek_Ale en Van Schaik

2 | Visies, stromingen en ontwikkelingen in het reken-wiskundeonderwijs

Voorbeelden van het gebruik van het kortetermijngeheugen 1 Bij een opgave als 14 + 7 zouden leerlingen die de uitkomst niet direct weten, ge bruik kunnen maken van de kennis dat 3 + 7 precies 10 is (uit het langetermijnge heugen). Analoog berekenen ze daardoor eerst 13 + 7. Ze onthouden dan in hun werkgeheugen het tussenantwoord en dat ze er dan nog 1 bij moeten doen. 2 Bij een opgave als ‘Hoeveel centimeter is 14,7 km?’ zullen leerlingen die de tussenstap via de eenheid ‘meter’ maken 14.700 meter in hun werkgeheugen onthouden. Ze moeten dit getal daarna nog naar de eenheid ‘centimeter’ omrekenen door het met 100 te vermenigvuldigen. 3 Bij het cijferend optellen kun je het te onthouden cijfer bovenaan schrijven, maar je kunt het ook onthouden in je werkgeheugen. Tip Het is zaak om rekening te houden met de beperkte capaciteit die het werkge heugen heeft. Als het werkgeheugen overbelast wordt, komt een leerling niet aan leren toe. Leerlingen met een zwak werkgeheugen zijn gebaat bij het gebruik van kladpapier om tussenantwoorden en gedachten op te schrijven. Het langetermijngeheugen is te vergelijken met een kennisbestand waarin feiten kennis (declaratieve kennis) en bewuste en onbewuste procedurele kennis voor langere tijd zijn opgeslagen. Bij rekenen geldt dat declaratieve kennis is gericht op wat je weet aan rekenfeiten en rekenbegrippen en relaties. Procedurele kennis richt zich op wat je weet over hoe je rekenproblemen door een rekenregel moet oplossen. Het gaat hier dus om rekenstrategieën. Declaratieve kennis en proce durele kennis zijn bij rekenen nauw verweven, omdat het gaat om inzichtelijke kennis die onder andere gebruikt wordt bij probleemoplossen.

I Basis

Bekijk de volgende opgave voor groep 8 uit Reken zeker :

Een clown in het circus treedt tijdens een voorstelling 4 keer op. 1e keer: 2 minuten en 3 seconden. 2e keer: 1 minuut en 38 seconden. 3e keer: 3 minuten en 57 seconden. 4e keer: 4 minuten en 22 seconden. Hoeveel seconden treedt hij in totaal op? …

Figuur 2.3 – Opgave voor groep 8 ( Reken zeker , Leerlingenboek 8A, 1e editie (2009). Noordhoff)

De declaratieve kennis die hier vooral gebruikt wordt, is dat 1 minuut 60 secon den bevat (rekenfeit). De procedurele kennis richt zich op de oplossingsstrategie, bijvoorbeeld eerst minuten omrekenen naar seconden (vermenigvuldigen met 60) en vervolgens alles optellen.

34