Jef Mertens - Praktijkonderzoek voor bachelors

PRAKTIJK ONDERZOEK VOOR BACHELORS JEF MERTENS Leidraad voor studenten bij het (af)studeren in het competentiegericht hbo

u i t g e v e r ij

c

c ou t i n ho

Praktijkonderzoek voorbachelors

leidraadvoorstudentenbijhet (af)studeren inhetcompetentiegericht hbo

JefMertens

Tweede, herzienedruk

c u i t g e v e r ij

c ou t i n ho

bussum2013

Webondersteuning Bij dit boek hoort een website met extra materiaal. Deze is te vinden via www.coutinho.nl .

©2006UitgeverijCoutinhobv Alle rechtenvoorbehouden.

Behoudens de in of krachtens deAuteurswet van 1912 gestelde uitzonderingenmag niets uit dezeuitgaveworden verveelvoudigd, opgeslagen in eengeautomatiseerdge- gevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vormof op enigewijze, hetzij elektro- nisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige anderemanier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemmingvandeuitgever. Voor zoverhetmakenvan reprografischeverveelvoudigingenuitdezeuitgave is toege- staanop grond van artikel 16hAuteurswet 1912dientmende daarvoorwettelijk ver- schuldigde vergoedingen te voldoen aan StichtingReprorecht (Postbus 3060, 2130KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16Auteurswet 1912) kanmen zichwenden tot Stichting PRO (Stichting Publicatie- enReproductie- rechtenOrganisatie, Postbus3060, 2130KB Hoofddorp,www.stichting-pro.nl).

Eerstedruk2006 Tweede, herzienedruk2010, tweedeoplage2013

UitgeverijCoutinho Postbus 333 1400AH Bussum info@coutinho.nl www.coutinho.nl

Omslag:Het vlakke land | Rotterdam

Noot vandeuitgever Wij hebben alle moeite gedaan om rechthebbenden van copyright te achterhalen. Personen of instanties die aanspraakmaken op bepaalde rechten, wordt vriendelijk verzocht contact op tenemenmet deuitgever.

ISBN 9789046901427 NUR 143

Voorwoord

Toen ik aan de Sociale Academie in Kampen studeerde, hoefden wij nog geen onderzoek te doen. Ik volgde gewoon een opleiding tot medewerker P&O.Maar sindsdien is er veel veranderd.Nog sterker dan inmijn studie- tijdalhetgevalwas, zijnhogescholenzichgaan richtenopdearbeidsmarkt. Die arbeidsmarkt stelt tegenwoordig hoge eisen aan beroepskrachten. Zij moeten zelfstandig in staat zijnmoeilijke vraagstukken het hoofd te bie- den enhunweg te vinden in complexe omgevingen. Bovendienmoeten zij bijdragen aande ontwikkeling vanhet bedrijf en aande innovatie vanhet vakgebied.Dehogeropgeleidearbeidskracht vande21 e eeuwmoet daarom niet alleen eenflinkedosis kennis in zijnbagagehebben,maarmoet ook in staat zijnomdiekennisopde juistemanier inpraktijk tebrengen.Hijmoet kunnen reflecteren op zijn eigen functioneren en opdat vande omgeving. Dewerknemer vanweleer is eenwerkondernemer geworden. Inmijn tijd rondde je je studie afmet een scriptie, waarin je liet ziendat jeflinkwatboekenhadgelezenovereenbepaaldonderwerp.Tegenwoordig studerendemeestehbo-studenten af op een afstudeerproject.Daarmee la- ten zij zowel aan zichzelf als aande opleiding ende arbeidsmarkt zienwat zij in de praktijkwaard zijn. Het is een goede zaak dat zij daarbij gebruik kunnenmakenvan eenboek alsdit. Ikwens alle gebruikers vandit boek succes toebij het afstuderen en vooral heel veel succes opde arbeidsmarkt. DoekleTerpstra, voorzitterhbo-raad, mei 2010.

Dankwoord

Bij het schrijven vandit boekheb ik steun gehad van vele personen. Dat is ook de reden geweest dat in dit boek niet de ik-vormmaar dewij-vorm is gebruikt. Inhet bijzonderwil ikmijnvrouwWill bedankenvoorde tijddie ik inditboekhebgeïnvesteerdendie ikdusnietmethaarkondoorbrengen. Dat geldt ook voor Remco, Wendy en de kinderen. Wendy heeft de tekst inhoudelijkbekeken envoorzienvanopmerkingen.Daarheb ikveel profijt vangehad.Verderwaardeer ikhet zeerdatDoekleTerpstraeenvoorwoord bij dit boekheeftwillen schrijven. De volgende collega’s envakgenotenwil ikbedankenvoorhunbijdragen: TonNoorhoff, LeoMeerman, Robde Jong, Evert JandeVoogt, Piet Kei- zer, FritsHarinckenToonKloet.Mijndankgaatookuitnaarallepersonen waarmee ik over de opzet van dit boek heb gesproken, zoalsMichel Sale- wicz, AnnemarieDuijn,WimHaves, JanKuipers, Karel deWinter, Toine NagtzaamenPauldeVos. Inde laatste fasevanhet schrijfprocesheb ikveel steunondervondenvande redactie vanuitgeverijCoutinho. Ik ben hen allen erkentelijk voor de inbreng die zij hebben gehad en de prettigewijzewaaropwemet elkaarhebbenkunnenwerken. JefMertens, Middelburg, juni 2010.

Inhoudsopgave

Inleiding 11 Waaromdit boek? 11 Voorwie isdit boek? 12 Hoe isdit boekopgezet? 12 Leeswijzer 15

FASE1 - vooronderzoek Stap1 Eenafstudeeronderwerpverwerven 19 1.1 Hoe verwerf je een afstudeeronderwerp? 19 1.2 Wat is eengoed afstudeeronderwerp? 21 1.3 Wat is voorhet onderwerpde juiste afstudeerplaats? 23 1.4 Typenonderzoek 25 1.5 Onderzoekssituatie 32 1.6 Het intakegesprek 35 1.7 Daar zul jenogveel plezier vanhebben: je logboek 35 1.8 Samenvatting 36 Stap2 Oriëntatiesendiagnose 37 2.1 Hoeoriënteer je je? 37 2.2 Externe en interneoriëntatie 42 2.3 Diagnose 46 2.3.1 Systematischediagnose 46 2.3.2 Dediagnose als onderdeel van een cyclus 48 2.4 Knelpuntenop een rij 49 2.5 Samenvatting 49 STAP3 Hetonderzoeksplan 51 3.1 Onderzoeksvragen 51 3.2 Het onderzoeksplan 53 3.3 Deproblematiek 54 3.4 Deprobleemstelling 57 3.5 Stappen inhet onderzoek 59 3.6 De terugkoppeling 62 3.7 Samenvatting 63

FASE2 - hoofdonderzoek Stap4 Het operationaliserenvanhet onderzoek 65 4.1 Vanonderzoeksplannaaruitvoering 65 4.2 Vanvraagstellingnaar onderzoekseenheden 67 4.3 Deonderzoeksopzet 71 4.4 Samenvatting 72

Stap5 Onderzoeksmethoden 73 5.1 Onderzoeksmethodenkiezen 73 5.2 Populatie en steekproef 75 5.3 Enquêteren 76 5.4 Meten en testen 78 5.7 Literatuuronderzoek 87 5.8 Documentenonderzoek 88 5.9 Hulpmiddelen en formulieren 88 5.10 Werk- en leervormen 89 5.11 Inhoudsanalyse 91 5.5 Interviewen 79 5.6 Observeren 84

5.12 Reflecteren 92 5.13 Evalueren 92 5.14 Samenvatting 93 Stap6 Onderzoeksgegevens analyseren 95 6.1 Gegevens enmeetniveaus 95 6.2 Analyseren 97 6.2.1 Het analyseproces 98 6.2.2 Centrum- en spreidingsmaten 99 6.3 Onderzoekseenhedenmet éénvariabeleof eigenschap 102 6.4 Onderzoekseenhedenmetmeer variabelen 105 6.4.1 Kruistabellen 105 6.4.2 Kengetallen, correlatie en regressie 107 6.4.3 Pareto-regel 108 6.5 Documentenanalyse 109 6.5.1 Analysedoor coderenof labelen 111 6.6 Overigehulpmiddelenbij het analyseren 119 6.6.1 Mindmap, visgraatdiagramenoorzaak-gevolgschema 119 6.6.2 Processchema 121 6.7 Samenvatting 122

Stap7 Bevindingenen conclusies 123 7.1 Bevindingen en terugkoppelenoverhet onderzoek 123 7.2 Deopdrachtgever adviseren 124 7.3 Instemmingvandeopdrachtgever enbetrokkenen 125 7.4 Mogelijkeoplossingen 126 7.5 Conclusies en eindconclusies 126 7.6 Aanbevelingen 129 7.7 Managementsamenvatting 130 7.8 Samenvatting 131 Stap8 Rapporterenenpresenteren 133

8.1 Rapporteren 133 8.2 Presenteren 138 8.3 Samenvatting 142

FASE3 - Invoering Stap9 Invoeringennazorg 145 9.1 Invoeringsplan 145 9.2 De verandering invoeren en interventies 147 9.3 Valkuilenbij de invoering 150 9.4 Nazorg 152 9.5 Incidenteel onderhoud 165 9.6 Samenvatting 156

FASE4 - evalueren Stap10 Evaluatie 159

10.1 Het projectresultaat 159 10.2 Het procesverslag 161 10.3 Het studieprocesverslag 163 10.4 Het proces 164 10.5 Samenvatting 164 Literatuur 166 Register 169

11

Inleiding

Waaromdit boek?

Hbo-studenten zijngebaat bij eenhandzaamboekwaarinde verschillende aspecten vanpraktijkonderzoek enprojectmatigwerkenbij het afstuderen wordenbehandeld, vandekeuzevanhetonderwerp, de toepassingvanme- thoden en technieken ende rapportage tot enmet het verlenen vannazorg bijde invoeringvanaanbevolenveranderingen. Indiebehoeftewilditboek voorzien. We sluiten aan bij de nieuwe benadering van competentiegericht onder- wijsomdatditdoorhetministerievanOnderwijs,CultuurenWetenschap- penendehbo-raadwordtgestimuleerd, enomdathetbij velehbo-opleidin- gen inmiddels is ingevoerd. In competentiegericht onderwijs dragen alle onderwijsactiviteiten ertoe bij dat de studenten in staat zijn tot bekwaam handelen in hun latere beroepspraktijk. De opgedane ervaringenmet het competentiegericht onderwijs hebbenwe bij het samenstellen vandit boek gebruikt. Natuurlijk is de onderwijssituatie een andere dande beroepspraktijk. In het hbo wordt de beroepssituatie gesimuleerdmet behulp van een afstu- deeronderwerp, waarbij praktijkonderzoek hoort en projectmatigwerken. Bovendien schrijf je als student ooknog een scriptie volgens criteriadiede opleiding stelt. Afstuderen iseeneenmaligezaakvan langeadem.Aangezienheteenper- soonlijkproject is, kun je je ermaar het beste goedop voorbereiden, zodat jeweet wat je allemaal tewachten staat. Studentendie de afstudeersituatie onvoldoendeoverzien, lopenvaakvertragingop. In dit boek besteden we veel aandacht aan het uitvoeren van het prak- tijkonderzoek, omdat een goede aanpak en voorbereiding demeestewinst oplevert enhet risico op vertraging verkleint. Na eenherdruk is het boek grondig herzien. Hierbij hebbenwemede gebruik gemaakt vande opmer- kingen van referenten. Omdat bij vele opleidingen gebruikwordt gemaakt vanhandelings- of actieonderzoek is indeze herziene versie ook aandacht besteed aan cyclischonderzoek.

12



Voorwie is dit boek?

We hebben dit boek geschreven voor studenten die als bachelor willen af- studeren. Zij vinden indit boek in tien stappen eenbeschrijving voor hun afstuderen, een afstudeeronderzoek, de projectmatige uitvoering en het schrijven van een scriptie. Het uitgangspunt voor dit boek is praktijkon- derzoek. Onze benadering sluit aan bij de grote waardering die het Nederlands- VlaamsAccreditatieorgaan (NVAO) voor het hoger onderwijs geeft aande competentie ‘onderzoeken’. Bij veel opleidingenwas daar tot nu toe relatief weinig aandacht voor. In dit boek houdenwe ook rekeningmet de afwijkende situatie waarin deeltijd- en duaalstudenten zich bevinden; we nemen beide groepen ge- makshalve samenonderdenoemer ‘deeltijdstudenten’. Inprincipe isdit boekgeschikt voor studenten in alleopleidingsrichtingen van het hbo. Op de website van de uitgeverij (www.coutinho.nl) staat on- dersteunendmateriaal bij dit boek. Dit materiaal is gedifferentieerd naar drie clusters vanopleidingen: • opleidingengericht oporganisatie, bedrijf,management enbestuur; • mens- enmaatschappijgerichteopleidingen; • opleidingengericht op techniek ennatuur. Ben je een afstuderende hbo-student? Dan biedt dit boek je een leidraad voor jehele afstudeerproject, inclusief je afstudeeronderzoek. Het boek leidt je in tienhoofdstukken vanopzet tot evaluatie van je afstu- deerproject. Het is belangrijk dat je de relevante informatie handzaam bij elkaar hebt om er rustig op te kunnen studeren. Je kunt heen enweer bla- derenom zaken terug te lezen.Wanneer jemeerwiltwetenoverde theore- tische basiscomponenten voor dit boek, verwijzenwe naar de artikelen op de website: ‘Competentiegericht onderwijs’, ‘Aspecten van onderzoek’ en ‘Afstuderen als project’. Deze onderdelen zijn hier niet opgenomen omdat het boek zich richt opdepraktijk. Docentenhebbendemogelijkheidomopdewebsite eenhandleidingaan te vragendie henhelpt studenten te trainen en te begeleidenbij hun afstu- deerproject. Hoe is dit boek opgezet?

13

Inleiding

Schematisch isdeopbouwvanhet boek als volgt:

Lineaironderzoek

f as e 1

1 Fase1:Vooronderzoek 2 Fase2:Hoofdonderzoek

afstudeeronder- werpverwerven

3 Fase3: Invoering 4 Fase4: Evaluatie

oriëntatie en diagnose stellen

Projectmatigpraktijkonderzoek indecontextvancom- petentiegerichtonderwijs isonder teverdelen indevier fasen en tien stappen zoals we die in het boek hebben aangehouden. Verder hanterenwe zo veel mogelijk de algemene terminologie die bij projectmatigwerken ge- bruikelijk is. Inhethbohebbenweoverwegend temakenmet twee soorten praktijkonderzoek, lineair en cyclisch onder- zoek. Lineair onderzoek heeft al een lange traditie; de opzet en fasering ervan is al aardig uitgekristalliseerd. Cyclisch onderzoek bestaat veel minder lang. Er is bij cyclisch onderzoek geen eenheid in het aantal fasen. We sluiten in dit boek aan bij de fasering van lineair onderzoek, hoewel de onderverdeling in stappen iets afwijkt (zie schema cyclischonderzoek, blz. 14). Bij cy- clischonderzoek isdecyclischewerkingzichtbaar inde terugkoppelingen naar een of meer voorgaande stap- pen. Het schema is gebaseerd op Ponte (2002), Mig- chelbrink (2007) en Harinck (2009). De vier fasen en tien stappen in een afstudeeronderzoek hebben een chronologisch verloop omdat lineair onderzoek chro- nologisch is. Voor cyclisch onderzoek is bij deze fase- ring een aanpassing noodzakelijk. In het schema van cyclisch onderzoek lopen fasen 2 en 3 in elkaar over. Evalueren, rapporteren en verspreiden vormen fase 4. Omdat de fasen niet gelijk lopen wordt in deze inlei- ding cyclisch onderzoek zo veel mogelijk afzonderlijk genoemd. Fase1 omvathet vooronderzoek.Het spreekwoord ‘een goed begin is het halve werk’ gaat hier ook op. In het vooronderzoek leg jedebasisvoorhethoofdonderzoek, waarbij hoort dat je je oriënteert en eendiagnose stelt.

onderzoeksplan opstellen

f as e 2

onderzoek operationaliseren

onderzoeksmetho- denkiezen

verwerken en analyseren

terugkoppelen en conclusies trekken

rapporteren en presenteren

f as e 3

invoeren

f as e 4

evalueren

14



Cyclischonderzoek

f a s e 1

algemeen idee

rapporteren en verspreiden

oriëntatie en praktijkvraag

f a s e 4

diagnose enplan met onderzoeks- opzet opstellen

evalueren

f a s e 2 e n 3

ontwikkelen actie- (plan) uitvoeren

resultaatmet voor- lopige rapportage

Het resultaat van fase 1 is een onderzoeksplan of plan van aanpakwaar je in fase2mee aande slaggaat. Deeerste fasevancyclischonderzoek lijktveelopdievan lineaironderzoek en bestaat uit het verwerven van een studieonderwerp (algemeen idee) en een oriëntatie. Vanwege de cyclischewerking kan er vervolgens bijstelling vandeoriëntatieplaatsvinden. Fase 2 is het hoofdonderzoek en geeftde stappen voor het uitvoeren van het afstudeeronderzoek: het operationaliseren enuitvoeren vanhet onder- zoeksplan, deconclusiesenaanbevelingenvoormogelijkeoplossingenvoor hetprobleem, en rapporterenenpresenteren.Tijdensdeze faseeneventuele volgende fasen moet je de ontwikkelcompetenties op het hoogste niveau

15

Inleiding

aantoonbaar zien te verwerven. Bij cyclisch onderzoek lopen fasen 2 en 3 in elkaar over. In fase 3 gaat het om de invoering of implementatie van de oplossing van het onderzochte probleem endenazorg vandie oplossing.Denazorg staat indienst vande instandhouding vanhet ingevoerde projectresultaat. (Het resultaat zal overigens lang niet altijdworden behaald en in stand gehou- den. Veel projecten ‘mislukken’, of de voorgestelde verbeteringen worden om allerlei redenenniet doorgevoerd.) In fase3bij cyclischonderzoekwordendeontwikkelde ideeën ingevoerd onderdenoemer actie enwordendebeproefde ideeëngeëvalueerd. Fase 4 van het afstudeerproject behelst de evaluatie van het projectre- sultaat en van het proces dat je hebt doorgemaakt. Bij het projectresultaat gaat het danvooral omdevraagof je scriptievoldoet aande criteriavande opleiding.Bij deprocesevaluatiewordt gekekennaarhoe je tewerkbent ge- gaan inde loopvanhetproject.Ermoetuitblijkendat jehet vereisteniveau vandecompetentieshebtbereikt, endat jeverstandigmethetkrachtenveld in jeproject bent omgegaan. In fase4bijcyclischonderzoekwordenderesultatengeëvalueerdengerap- porteerd, enwordendeze resultaten eventueel in een casestudyverspreid. Uit het schemablijkt dat er in iedere fasedemogelijkheid isomdeonder- zoeksvraagbij te stellen. Devoorgaande schematischeweergavevan fasen en stappenmoet je zienals eenhulpmiddel. Jemoet dezeniet rigidevolgen. Stap­ penkunnen elkaarbijvoorbeeldoverlappen enmeerderekeren wordenherhaald. Je vindt in de kantlijn van de hoofdstukken de kernwoorden van de tekst. De indeling in hoofdstukken volgt de stappen in het onderzoeksproject. Ieder hoofdstuk eindigtmet een puntsgewijze samenvatting. Een lijstmet omschrijvingen van begrippen vind je op de website (www.coutinho.nl). Daar staanookopdrachtenbij dit boek. Depraktijkvoorbeelden indehoofdtekst hebben eenafwijkendeopmaak zodat ze duidelijk te herkennen zijn. De tekst die gemarkeerd is met een grijze lijn verduidelijkt de onderwerpen die aan bod komen in de lopende tekst. Waar de situatie van deeltijd- en duaalstudenten afwijkt van die van dag- studenten, wordt dat expliciet aangegeven. Deze teksten zijn in het boek cursief gezet. Leeswijzer

16



Natuurlijk komt dit boek niet in de plaats van het materiaal dat je van je eigen opleiding krijgt bij het afstuderen, zoals de studiegids en het draai- boek of de syllabus. Je kunt dit boek naast dit materiaal van de opleiding gebruiken. Waar ‘hij’ staat inde tekst, kandatmeestal ookopeenvrouwelijkepersoon slaan. Dewij-vorm slaat opde auteur.

18

FASE 1 - vooronderzoek

FASE1 -vooronderzoek

Stap1 Een afstudeeronderwerpverwerven

Stap2 Oriëntaties endiagnose

STAP3 Het onderzoeksplan

19

Stap1 Een afstudeeronderwerp verwerven

Indit hoofdstukkomt aandeorde: • hoe je een afstudeeronderwerpverwerft; • wat eengoed afstudeeronderwerp is; • hoe jede juiste afstudeerplaats bepaalt; • welke typenonderzoek er zijn; • hoedeonderzoekssituatie eruit kan zien;

• wat het intakegesprekbehelst; • hoe je een logboekbijhoudt.

1.1 Hoe verwerf je een afstudeeronderwerp?

Via stagesmaak je als hbo-student eenkeer of drie kennismet deberoeps- praktijk. Stages zijn wezenlijke oriëntaties op het beroep en de beroeps- praktijk; bij je afstudeerproject moet je laten zien dat je over de vereiste competenties beschikt ophet vereisteniveauomhet beroep zelf te kunnen uitoefenen (zie het onderdeel Competentiegericht onderwijs op de websi- te). Binnenhet competentiegericht onderwijs behoort het tot je eigenverant- woordelijkheid als student om een afstudeerproject te vinden. Je stelt jezelf daarbij allereerst de vraag: op welk onderwerp wil ik afstuderen? Vervol- genskijk jewaar jevoordatonderwerpeenafstudeerplaatsvindt, en totwat voorafstudeerprojectdat leidt.Als jeeen lijstjevanmogelijkeonderwerpen hebt gemaakt, selecteer je je favorieteonderwerp(en) enbedenk jeermoge- lijke afstudeerplaatsenbij. Als je in principe jouw onderwerp hebt bepaald, heb je voor het vinden van een afstudeerproject de volgendemogelijkheden: 1 Je kiest uit het aanbod van afstudeerstages vande studierichting. Vaak verzamelt een coördinator van de opleiding onderwerpen voor afstu- deerprojecten. Organisaties hebben die dan al aangeboden. In veel ge- vallen zal de informatie vande coördinator nog summier zijn en zul je zelf nogop aanvullende informatieuitmoetenomhet afstudeerproject in te vullen. 2 Aande hand vanhet relatiebestand van je opleidingbenader je organi- satieswaar al eerder studenten stagehebben gelopen. Voor veel organi- saties zijn afstudeerders een aantrekkelijkemanier omnieuwpersoneel te selecteren. 3 Op internet vind je diverse bemiddelingsinstellingen die afstudeer- plaatsen aanbieden.Uiteraardmoet je zelf contact opnemenmet de be-

vereiste competenties

aanbodvan afstudeerstages

relatiebestand

20

FASE 1 - vooronderzoek

treffende organisaties. Je doet dit met een heuse sollicitatiebrief – een e-mail verdwijnt te gemakkelijk in een digitale prullenbak. Wanneer meerderebedrijvenpositief reageren, kun je eenkeuzemaken. 4 Via je persoonlijke netwerk benader je personen van organisaties waar je een afstudeerplaats zou willen hebben. Je vraagt aan je contactper- soonmetwie je een afspraakkuntmaken. Vaak kom je in al deze gevallen bij de afdeling Personeelszaken terecht. Bespreek ook altijd de voorwaarden die jouw opleiding aan het afstudeer- project stelt–hetdoel, de lengtevanhet afstudeerproject, enzovoort.Maak duidelijk waarom jij zo graag juist bij deze organisatie wilt afstuderen. Meestal vermeldt de stageregeling of het draaiboek van je opleiding deze puntenookuitgebreid. Deeltijdstudenten hoeven geen afstudeerplaats meer te zoeken omdat zij al in een organisatiewerken. Zemoetenwel een geschikt onderwerp vinden. Het eigenlijkeverwervenvaneenopdrachtbegintophetmomentdat jeeen uitnodigingvoor eengesprekkrijgt. Je zet de volgende stappen: • Jebereidt het gesprekgoedvoor.Vermijdde volgende valkuilen: -- Jedoelstelling is vaag. -- Jepraat nietmet de juistepersoondieover jeproject kanbeslissen. • Grijp elke gelegenheid aan om van tevoren eens rond te kijkenhoe het er bij allerlei organisaties of in allerlei functies in je beroepsgebied aan toe gaat. Waar let jeopals jewiltwetenhoe eenbedrijf of instelling func­ tioneert?Kijknaarhun strategie, financiën, personeelszaken, informatie, organisatie, de teamstructuur, naarprocessen en systemen,werktuigen, gebouwen endergelijke,maarkijkookhoe mensenonderling functioneren enmet elkaaromgaan. -- Je stelt te snel eenoplossingof aanpakvoor. -- Je creëert teweinigdraagvlakvoor je ideeën. • Ineeneerstecontactmet een functionarisvandeafdelingPersoneelsza- kenbespreek jewelkonderwerpgeschikt is omop af te studeren. • Je verzamelt basisinformatie over de organisatie, het teamof de functie inde vorm vanbrochures, eenbedrijfs- en sociaal jaarverslag, nota’s of documentenoverdeproblematiek, verslagen e.d. • Je bespreekt met je studiebegeleider van de opleidingsinstelling of het onderwerp acceptabel is engeschikt omop af te studeren. • In een intakegesprekmet het bedrijf of de instellingkun jenagaanof je een gezamenlijk beeld hebt van het onderwerp en demogelijkheid om

netwerk

basisinformatie

intakegesprek

21

Stap 1 Een afstudeeronderwerp verwerven

daar onderzoek naar te doen, en in welke tijdsperiode dat onderzoek kanplaatsvinden. • Jedoel voor een volgendoverleg is definitief overeenstemming teberei- ken over de begeleiding vanuit de organisatie, over wat je precies gaat onderzoeken enhoe jedat gaat aanpakken.

1.2 Wat is eengoed afstudeeronderwerp?

Of ietseengoedafstudeeronderwerp is,hangtafvanverschillendeperspec- tieven: bekeken vanuit jezelf, vanuit de afstudeerorganisatie of vanuit de opleiding. Voor jou is belangrijk: • dat je affiniteitmet het onderwerphebt; • dat het onderwerp actueel is enmogelijk eenbaanoplevert; • dat bij het onderwerpdecompetentiespassendie jenogverderwilt ont- wikkelen; • dat jedoelmatig aan jeonderzoekkuntwerken.

Afstudeeronderwerpen

Wat zijnpraktischbruikbare afstudeeronderwerpen?Wegevenper cluster enkelevoorbeelden.

Organisatie, bedrijf,management enbestuur • Hoekaneenbedrijf of eenbedrijfsonderdeel zijnefficiencyverhogen? • Hoekunnenwehet ziekteverzuimverlagen? • Hoeontwikkelenweeen systeemvanmanagementinformatie? • Hoekunnenwedebalanced scorecard (BSC) invoerenenevalueren? • Hoekunnenwe internetgebruikenomburgers te informeren? Mensenmaatschappij • Wat ishetoptimaleaantal leerlingenbij remedial teaching? • Opwelkewijze is zwerfvuil aan tepakken? • Hoe isvandalismeop scholen tevoorkomenof teverminderen? • Kaneen studiewijzer studentenhelpenbij hetbestuderenvaneenvak? • Hoe ishetwerkoverleg teverbeteren inzieken-of verpleeghuizen? • Opwelkewijze iseenbehandelplanop te stellen?

• Hoe iseennieuwebehandelingsmethode in tevoeren? • Hoe isdecommunicatie inziekenhuizen teverbeteren? • Hoekunnenwehetbehandelplanverbeteren?

Natuur en techniek • Onderzoekenhoeduurzaambouwen te realiseren is.