Inkijkexemplaar_Onstenk_Geïntegreerd pedagogisch handelen

1 ❱ Pedagogisch handelen in voortgezet en beroepsgericht onderwijs

ontwikkeling van hun eigen persoonlijke, maatschappelijke en beroepsgerela teerde identiteit. Het communiceren over normen en waarden en het stimuleren van waar deontwikkeling is onderdeel van pedagogisch handelen (Veugelers, 2003). Om dit te kunnen zul je als (aankomend) leraar je sociale competenties moe ten ontwikkelen, en de stap maken naar bewustwording van je eigen waarden en naar de ontwikkeling van een eigen onderwijsconcept. Het expliciet maken van je eigen pedagogische idealen en morele criteria leidt weer tot verdere verdieping (Van Kan, 2020). Persoonswording is belangrijk binnen de pedagogische opdracht. De kern daar van is het bevorderen van een ‘volwassen in de wereld zijn’ (Biesta, 2015a, 2015b). Pedagogiek richt zich op het kweken van verlangen om op een volwassen manier in de wereld te willen zijn. Dat is niet leerlinggericht of leerstofgericht, maar wereldgericht. (Biesta, 2015b) Niet-volwassen zijn is als je je geheel laat leiden door je eigen wensen en verlangens; volwassen zijn is wanneer je jezelf altijd de vraag stelt of wat jij wenst wenselijk is, zowel voor jouzelf als voor jouw leven met anderen. Dat betekent niet dat we onze wensen en verlangens moeten opgeven, maar dat we ze moeten omvormen, zodat ze niet egocentrisch maar wereldgericht zijn, dat wil zeggen dat ze als positieve kracht kunnen werken in het samenleven met anderen op deze planeet. Dat is zowel een democratische imperatief als een ecologische, want als we alleen onze eigen wensen en verlangens als uit gangspunt nemen in onze omgang met andere mensen of het milieu, zullen we uiteindelijk de ander en de planeet vernietigen. (Van Blijswijk, 2018) Men kan zich afvragen of de door Biesta gebruikte term ‘volwassen’ handig is. Vanuit dit perspectief gezien kan het actuele politieke en maatschappelijke gedrag van veel mensen niet-volwassen worden genoemd. Biesta ziet ‘volwas sen zijn’ eerder als een voortdurende uitdaging dan als een fase of eindpunt, maar de term blijft wringen met het dagelijks taalgebruik. Het geschetste spanningsveld is herkenbaar en iets waar mensen individueel en gezamenlijk samen democratisch mee moeten leren omgaan. Dat blijft ook voor volwasse nen een uitdaging. Een reden te meer om leerlingen daarmee te leren omgaan. Democratie, ecologie en zorg zijn als overkoepelende referentiepunten voor de toekomst van onderwijs en de pedagogische opdracht zeer relevant. In alle drie staat de vraag naar duurzaam, vreedzaam en volwassen samenleven cen-

34