Inkijkexemplaar_Onstenk_Geïntegreerd pedagogisch handelen

1 ❱ Pedagogisch handelen in voortgezet en beroepsgericht onderwijs

plan je je leerplan zo flexibel dat je onderbrekingen kunt hanteren, misschien zelfs wel inbouwen? Hoe organiseer je de orde in de klas, zodat er ruimte is voor dialoog? Wat kun je doen om de motivatie van leerlingen te verhogen?

Gezag

‘Hoe ga ik om met autoriteit als leraar in combinatie met gelijkwaardigheid (veiligheid) met het oog op werken aan subjectificatie?’ – Zij-instromer Deze vraag, die wellicht veel lerarenopleiders bekend zal voorkomen, is com plex. Enerzijds worden gelijkwaardigheid, veiligheid en subjectificatie aan elkaar gekoppeld. Dit zijn echter verschillende begrippen. Veiligheid is welis waar een randvoorwaarde, maar is iets anders dan gelijkwaardigheid of sub jectificatie. Kun je ‘werken aan subjectificatie’? Of gaat het om het creëren van pedagogische situaties waarin persoonswording mogelijk is, waarin je leerlin gen ruimte geeft en aanspreekt op hun verantwoordelijkheid? En waarin je jezelf laat aanspreken door de leerling? De kern van de vraag is de ervaren spanning tussen autoriteit en gelijkwaar digheid. Voor zover autoriteit beschouwd wordt als iets wat je hebt – puur op basis van je status als leraar of de hiërarchische relatie tussen leraar en leerling –, is die spanning er zeker. Maar tegelijk is er gelijkwaardigheid, omdat leraar en leerlingen als persoon worden gezien. Het gaat in deze situatie dan ook eerder om het gezag van de leraar. Gezag moet je opbouwen. Bij gezag gaat het niet om de vraag ‘Waarom zou ik gehoorzamen?’, maar om ‘Waarom zou ik het hiermee eens zijn, waarom zou ik dit doen?’ (Korver, 2020). Bij gezag geldt dat de leerling nee moet kunnen zeggen, ofwel als persoon moet kunnen handelen. Gezag is weliswaar ook gebaseerd op je status als leraar, maar bouw je op in de mate waarin je je verantwoordelijkheid waarmaakt en het goede doet. Op die basis kan het ook erkend worden. Beginnende leraren willen vaak aardig gevonden worden. Maar veel leerlingen zien liever een leraar die gezag heeft (Bakx, 2010; Ziehe, 2006), omdat ze daar meer van denken te leren.

1.3 Drie dimensies van pedagogisch handelen

Dit boek gaat ervan uit dat pedagogisch handelen betrekking heeft op alle drie de doeldomeinen – kwalificatie, socialisatie en persoonswording –, zowel wat betreft de realisatie ervan als wat betreft de onderlinge wisselwerking. Niet alleen bieden kwalificatie en socialisatie ruimte en spanningsvelden, ze zijn

32