Geenen & De Ronde - Leren door reflecteren in het forensisch sociaal domein

1 Werken in het forensisch sociaal domein

Over leren, reflecteren en begeleiden van organisatieleren

Marie-José Geenen Michiel de Ronde

Inleiding In Nederland werken ruim twintigduizend hbo-professionals in het forensisch soci- aal domein (De Vogel & Bosker, 2018). ‘Forensisch’ betekent in dit verband dat er sprake is van een justitieel kader: een sanctie of een maatregel opgelegd door justi- tie. Dit forensisch sociaal domein wordt ook wel aangeduid met ‘gedwongen kader’. Dan hebben we het bijvoorbeeld over jeugdbescherming, reclassering, gevangenis- sen, justitiële jeugdinrichtingen en tbs-klinieken. De forensisch sociale professionals in deze sector adviseren, begeleiden of houden toezicht op volwassenen en kinde- ren die een risico voor anderen vormen of zelf gevaar lopen. Hun maatschappelijke opdracht is het verminderen van terugval in criminaliteit, kindermishandeling of verwaarlozing. Zij combineren dat met het zodanig begeleiden van cliënten dat deze zelfstandig, zonder toezicht, hun leven kunnen vervolgen (Radema, Van Rest &Hens, 2017). Het professioneel handelen van de werkers in dit domein is hybride te noemen: een combinatie van risicobeheersing (controleren, beheren, begrenzen) en werken aan verandering (zorgen, begeleiden, motiveren, behandelen). Daarmee werken ze in het spanningsveld van enerzijds begrenzen van ongewenst gedrag en anderzijds stimuleren van autonomie, enerzijds zorgen voor maatschappelijke veilig- heid en anderzijds stimuleren van re-integratie en herstel. Dit inleidende hoofdstuk bestaat uit twee delen. In het eerste wordt uiteengezet wat het forensisch sociaal domein inhoudt: welke instellingen behoren daartoe en wat zijn belangrijke competenties voor professionals die in dat domein werken? In het tweede deel wordt beschreven wat reflectie en (organisatie)leren inhoudt in het forensisch sociaal domein. Forensisch sociaal domein: een overzicht Binnen het forensisch sociaal domein is er een verscheidenheid aan voorzieningen en organisaties met elk een eigen doelstelling en maatschappelijke functie. De orga- nisaties zijn gericht op volwassenen en op jeugdigen. Als het gaat omminderjarigen, maakt het systeem (gezin, familie) ook altijd deel uit van de begeleiding. Er zijn

1.1

15