Activeren, differentiëren en formatief handelen_Van Gils, Keijzer en Verheggen

1 | Doelen stellen

• Je kunt leerlingen keuzen bieden in de manier waarop ze gaan laten zien dat ze het leerdoel bereikt hebben (presentatie, lied, schema, PowerPoint, enzovoort). • Je kunt leerlingen de keuze geven om alleen, in tweetallen of met zijn drieën aan de slag te gaan. • Je kunt leerlingen de keuze geven om zelfstandig te gaan werken, om af en toe hulp te kunnen vragen of in een groep te gaan zitten die begeleid aan het werk gaat. Het gekozen leerdoel heeft ook consequenties voor het klassenmanagement, bijvoorbeeld de opstelling van de tafels in het lokaal. Maak de leerlingen ook duidelijk dat er verschillende opstellingen zijn die passen bij bepaalde werk vormen. En leer hun om, op aanwijzing, de juiste opstelling te verzorgen. Voorbeelden van opstellingen zijn: • de busopstelling: heel geschikt voor het maken van toetsen, maar ook voor interactieve uitleg, het overleggen in tweetallen, denken-delen-uitwisselen (zie werkvorm 4.4), check in duo’s; • groepsopstelling: voor samenwerkend leren in complexere opdrachten, want daarbij is het belangrijk dat de leerlingen elkaar aan kunnen kijken tijdens het overleggen en dat leerlingen niet met de rug naar je toe zitten in Formatief handelen Een duidelijk leerdoel stellen aan het begin van een les of lessenserie is de ba sis, stap 1, van formatief handelen. Je zet de leerlingen aan het denken over het leren. De leerlingen weten door het leerdoel wat ze gaan leren en wat hun dat oplevert en krijgen een beeld van wat ze moeten kennen en kunnen aan het eind van de les of lessen. Voor veel leerlingen is het moeilijk om dit einddoel voor ogen te houden tijdens een langer traject; het is een te grote cognitieve belasting (Sweller et al., 2011). Het is de bedoeling dat de leerlingen zelf kunnen checken of ze het leerdoel be reikt hebben (stap 2 van formatief handelen). Je kunt hen daarbij helpen door de criteria waaraan ze moeten voldoen zo concreet mogelijk te formuleren en vooraf met hen door te nemen. Een handig hulpmiddel daarbij zijn rubrics (Jonsson & Svingby, 2007). Een rubric is een schematisch overzicht van de eisen die gesteld worden aan de kwaliteit van een product of de uitoefening van een vaardigheid, de criteria waarmee de leerling zichzelf kan beoordelen. De naam rubric is afgeleid van de grafische weergave van deze criteria. In het algemeen wordt gewerkt met verband met klassikale instructie of uitleg; • de U-vorm: voor overleg met de hele groep; • collegezaal: voor een presentatie.

18