Activeren, differentiëren en formatief handelen_Van Gils, Keijzer en Verheggen

1 Doelen stellen

Inleiding Zowel de beschrijving van de eerste fase van directe instructie als die van de eerste stap van formatief handelen benadrukt het belang van het geven van duidelijke leerdoelen. In dit hoofdstuk lichten we het nut daarvan voor het leerproces van de leerlingen toe en geven we tips voor het opstellen van leer doelen die een positieve invloed hebben op de leermotivatie van zo veel mo gelijk verschillende leerlingen. De bedoeling is dat het voor elke leraar mak kelijker wordt om zelf dergelijke leerdoelen op te stellen en die te koppelen aan criteria waarmee de leerlingen kunnen checken of ze die leerdoelen ook werkelijk behaald hebben. Als we dreumesen of peuters observeren die de wereld om hen heen aan het ontdekken zijn en zichzelf allerlei vaardigheden aanleren, is het duidelijk dat doorzettingsvermogen een menselijke eigenschap is. Het is echt niet makke lijk om bijvoorbeeld te leren lopen. Dat gaat letterlijk met heel veel vallen en opstaan. Maar de dreumesen zien om hen heen wat al die inspanning hun gaat opleveren. Wat het doel is waar ze naartoe werken. Weten waarom je iets doet is heel belangrijk voor de leermotivatie; vooral om vol te houden als het niet meteen lukt. Veel leerlingen laten buiten school meer leermotivatie zien, bijvoorbeeld op de sportclub of in hun baantje. Dan zetten ze door, oefenen ze en tonen zelfdis cipline. Ze weten waar ze het voor doen en wat het hun gaat opleveren. Doelen stellen om de motivatie te vergroten In het onderwijs is voor de leerlingen vaak niet duidelijk waarom ze iets moeten leren, wat het nut ervan is, wat het hun gaat opleveren (Deci et al., 1999; Deci & Ryan, 2000; Ryan & Deci, 2000). Er wordt tegenwoordig algemeen van uit gegaan dat het vooraf aangeven van het doel van een les of lessenserie de leer motivatie kan verhogen (Van Ast et al., 2020; Ebbens & Ettekoven, 1996, 2007). Dat heeft ertoe geleid dat op veel scholen afgesproken is dat aan het begin van elke les het leerdoel duidelijk aangegeven wordt. Kaplan en Maehr (2007) ge ven aan dat dat geldt voor leerdoelen en minder voor prestatiedoelen, dus wel voor het leerproces en minder voor het product, waaronder bijvoorbeeld het proefwerk. Dus het geven van een overzicht van wát er die les af moet komen (bijvoorbeeld: ‘Uitleg blz. 1-7 lezen en opdrachten 18-23 maken’) werkt niet

15