Inkijkexemplaar Het palet van de psychologie- Rigter

1 Psychologie: een palet van theorieën

In een experiment werden mannelijke zware sociale drinkers in twee groepen ver deeld. De ene groep kreeg alcohol te drinken en de ander groep niet. Er werden per groep twee verschillende instructies gegeven. Een deel van de groep die alcohol dronk kreeg te horen dat de drankjes alcohol bevatten (zij dronken alcohol en wisten dat). Het andere deel van dezelfde groep kreeg te horen dat de drankjes geen alcohol bevatten (zij dronken alcohol en wisten dat niet). De groep die geen alcohol dronk, kreeg ook twee verschillende instructies. Het ene deel kreeg te horen dat de drankjes alcohol bevatten (zij dronken fris en dachten dat het alcohol was) en het andere deel kreeg te horen dat de drankjes geen alcohol bevatten (zij dronken fris en wisten dat, zie figuur 1.4).

Dit drankje bevat alcohol.

Wat men denkt te drinken:

Dit drankje bevat geen alcohol.

Wat men echt drinkt:

Alcohol

Proefpersoon drinkt alcohol en weet dat.

Proefpersoon drinkt een drankje zonder alcohol en hij weet dat. Proefpersoon drinkt alcohol en weet dat niet.

Geen alcohol

Proefpersoon denkt dat hij alcohol drinkt, maar dat is niet zo.

Figuur 1.4 Verdeling van een groep zware drinkers in vier subgroepen.

Nadat de drankjes genuttigd waren en er enige tijd was genomen om de (vermeende) alcohol zijn werk te laten doen, moesten de proefpersonen een moeilijke (motorische) taak verrichten. Tijdens het uitvoeren van die taak werden zij op een vervelende manier beledigd en bekritiseerd door een handlanger van de proefleider. Nadat op deze wijze bij de proefpersonen frustratie was opgewekt, werd hun agressie gemeten. Zij mochten de handlanger straffen door (fictieve) schokken toe te dienen. En wat bleek? Er was een aanmerkelijk verschil in agressiviteit, dat echter niet werd verklaard door de werkelijke inhoud van de drankjes. De proefpersonen die dáchten dat ze alcohol gedronken hadden, gedroegen zich agressiever dan de proefpersonen die dachten dat ze geen alcohol gedronken hadden (Jansen et al., 1992). Verwachtingen over het effect van alcohol en niet de alcohol zelf verklaren hier dus het gedrag. Er was geen farmacologische (biologische) oorzaak voor, maar een psychische. Dit voorbeeld betekent niet dat biologische factoren helemaal geen rol spelen bij dronken worden. Ervaren drinkers kunnen meer verwerken dan onervaren drinkers, hun lichaam is er meer op ingesteld. En mannen kunnen meer drinken dan vrouwen, doordat ze over het algemeen genomen een groter en zwaarder lichaam hebben.

50