Inkijkexemplaar Het palet van de psychologie- Rigter

1 Psychologie: een palet van theorieën

de Volkskrant dat hij in Nederland 343 harttransplantatiepatiënten kende en dat niet een van hen zulke ervaringen had gerapporteerd. Goed wetenschappelijk onderzoek bleek niet te zijn verricht en Sylvia houdt ondanks alle kritiek vast aan haar verhaal. Wat denk jij? Gaan mensen doordat ze een orgaan van een ander krijgen zich een beetje als de donor gedragen? Of wordt het model van de algemene systeemtheorie hier te letterlijk genomen? Het artikel in het dagblad eindigt met de opmerking dat we experimenteren met het transplanteren van varkensharten. Dat is achteraf toch vrij zeldzaam gebleven (Van ’t Wout Hofland, 2022). Wel worden er vaak hartkleppen van varkens gebruikt bij transplantaties. Zou dat effect kunnen hebben op de psyche en het gedrag van de persoon die deze kleppen ontvangt (Giesen, 1998)? Twee voorbeelden: psychosomatiek en de invloed van alcohol Met de volgende twee voorbeelden laten we zien dat met het biopsychosociale model de complexe invloeden op gedrag in beeld zijn te brengen. Daarmee verklein je de kans op foute interpretaties. De casus aan het begin van dit hoofdstuk wordt met het tweede voorbeeld verklaard. Psychosomatiek of SOLK Een onderwerp dat uitermate geschikt is om het biopsychosociale model te illustre ren, is de psychosomatiek (Vingerhoets, 2005). Men spreekt van psychosomatiek als voor een lichamelijke klacht geen medische (= lichamelijke) oorzaak gevonden kan worden. Tegenwoordig wordt deze problematiek getypeerd als somatisch onvol doende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK). Als een lichamelijke klacht niet medisch verklaard kan worden dan spelen waar schijnlijk andere factoren, zoals psychische, een rol. Er zijn twee belangrijke gegevens over psychosomatische klachten. Allereerst lijkt het zo te zijn dat de hoeveelheid stress die iemand moet verstouwen bijdraagt aan de klachten. Te veel stress leidt tot klach ten, maar dat geldt ook voor onderpresteren, dus voor verveling (Van der Horst & De Wit, 2017; Kolk, 2002; Vingerhoets, 2005). Daarnaast is het zo dat bepaalde groepen meer last hebben van psychosomatische klachten dan andere. Vrouwen lijken vaker vage lichamelijke klachten te hebben dan mannen (Kolk, 2002). Daarnaast lijkt het dat bij mensen die (nog) geen of minder vermogen hebben om zich bewust te zijn van hun emoties of moeite hebben om deze onder woorden te brengen, er vaker sprake is van (vage) lichamelijke klachten. Denk hierbij aan jonge kinderen (buikpijn!) die nog niet goed kunnen praten, maar ook aan mensen met een verstandelijke beper king of mensen die de taal onvoldoende beheersen. Dit laatste komt vaker voor bij vluchtelingen of algemener bij mensen van buitenlandse afkomst. Uit dit alles blijkt dat psychosomatische klachten, zoals het woord zegt, veroorzaakt worden door een interactie tussen lichamelijke en psychische factoren.

48