Inkijkexemplaar Het palet van de psychologie- Rigter

1.5 Indelingen van theoretische stromingen

Uitgangspunten 1 Binnen de algemene systeemtheorie wordt de werkelijkheid onderscheiden in een aantal lagen (zie figuur 1.2). Deze lagen zijn hiërarchisch geordend, men spreekt van hiërarchische niveaus . De niveaus gaan van simpel naar complex: 2 Elk hiërarchisch niveau wordt opgevat als een systeem met als kenmerk dat het zichzelf in stand houdt. Dit doet het sys teem door het interne en externe even wicht te handhaven. Een systeem staat in contact met zijn omgeving (waaronder de hogere hiërarchische niveaus) en wis selt er materiaal, energie of informatie mee uit. Men spreekt daarom van open systemen . Deze manier van denken heeft overeenkomst met het organistische mensbeeld, waar wordt uitgegaan van een organisme dat in wisselwerking met zijn omgeving groeit. Het verschil met de AST is gelegen in de uitgebreidheid. De AST biedt een model dat het gehele biologische, psychische en maatschap pelijke gebeuren omvat. 3 Een hiërarchisch hoger niveau is com plexer van aard dan het niveau (of de niveaus) eronder. Een hoger niveau omvat kenmerken van het lagere niveau, maar heeft tevens iets specifieks dat daar niet toe te herleiden is. Ook in de AST

Biosfeer Maatschappij Cultuur-subcultuur Gemeenschap Familie Twee personen

Persoon Beleving en gedrag

Zenuwstelsel Organen/orgaansystemen Weefsels Cellen

Toenemende complexiteit

Organellen Moleculen Atomen Subatomaire deeltjes

Figuur 1.2 Hiërarchie van

systeemniveaus. Hoe hoger het niveau, hoe complexer het systeem.

geldt het uitgangspunt: het geheel is meer dan de som der delen. Een voorbeeld om dit te verduidelijken. Cellen hebben bepaalde kenmerken en werkwijzen. Spierweefsel is opgebouwd uit cellen. Om de werking van een spier te begrijpen, is er dus kennis nodig over het functioneren van cellen. Maar die kennis is onvol doende om het algehele functioneren van spierweefsel te verklaren. En zo kan men verder opklimmen in de hiërarchie. Het hart is een orgaan dat is opgebouwd uit spierweefsel, maar het functioneren van het hart is niet alleen te verklaren uit de eigenschappen van spierweefsel. En tot slot, als we alle organen en andere onderdelen van een mens optellen, hebben we dan een compleet beeld? Nee, we

43