Inkijkexemplaar Het palet van de psychologie- Rigter

1.5 Indelingen van theoretische stromingen

ander gaat niet omdat je altijd je eigen interpretatiekaders meeneemt. En dat is maar goed ook. Stel dat een hulpverlener iemand moet helpen die radeloos is en het hele maal niet meer ziet zitten. Een volledig verstehende aanpak kan dan betekenen dat de hulpverlener in dezelfde situatie terechtkomt, dat ook deze hulpverlener radeloos wordt. In de hulpverlening wordt echter geprobeerd om verklaringen te vinden voor de radeloosheid en om oplossingen te bedenken. Daarbij gebruikt men kennis, zoals de kennis uit dit boek. De methode die uitgaat van ‘theoriegeladen’ waarneming wordt hermeneutisch genoemd. Niet zozeer het waarnemen, maar het interpreteren wordt centraal gesteld. Dit interpreteren geschiedt vanuit eerder opgedane kennis. Met deze kennis komt iemand tot het begrijpen van (delen van) het gedrag van mensen. De hermeneutische methode zoekt niet zozeer naar wetten, zoals de verklarende methode, maar naar wat gebeurtenissen, situaties, enzovoort betekenen voor mensen. Ze sluit aan op het personalistische mensbeeld. In hoofdstuk 2 (psychoanalyse) en hoofdstuk 5 (sociaal constructivisme) wordt nader op deze methode ingegaan. Hoe moeten we gebruikmaken van de mensbeelden en methoden? Voordat we verdergaan, staan we stil bij het toepassen van de mensbeelden en metho den uit de psychologie. Een logische vraag is of een van de mensbeelden de beste is, maar dat is geen zinvolle vraag. Het is ongewenst om de mensbeelden of stromingen tegen elkaar af te zetten. Het is juist belangrijk om ze allemaal te kunnen gebruiken en toe te passen. Daarmee bedoelen we dat hulpverleners of opvoeders de manier van kijken uit een bepaalde stroming toepassen als ze met een problematiek gecon fronteerd worden. Vervolgens kan gebruikgemaakt worden van de verschillende methodieken die deze stromingen hebben opgeleverd. Er is een tweetal argumenten voor dit standpunt. Het eerste argument is pragmatisch, het tweede komt voort uit hersenonderzoek. Pragmatisch argument: verschillende mensbeelden gebruiken Met de begrippen ‘bril’ of ‘zoeklicht’ zijn de functies van theoretische stromingen te verduidelijken. Elke stroming levert een bril waarmee men de werkelijkheid waar neemt en interpreteert. Een andere bril levert een andere kijk op de werkelijkheid. Van bril veranderen kan verrassende gezichtspunten opleveren. Elke bril heeft bij wijze van spreken zijn sterke en zwakke kanten. Op zich is er niets mis mee dat een stroming bepaalde aspecten uit de werkelijkheid benadrukt en andere verwaarloost. Elke stroming is per definitie eenzijdig. Het toepassen van begrippen en verklaringen uit een specifieke stroming op een hulpverleningssituatie levert een zoektocht op. Afhankelijk van de bruikbaarheid van de antwoorden is iemand er wel of niet tevreden mee. Stringent vasthouden aan één zienswijze, los van de resultaten die het oplevert, leidt tot blikvernauwing. De enige manier om ‘blinde vlekken’ te voorkomen is het

39