Inkijkexemplaar Het palet van de psychologie- Rigter

1.5 Indelingen van theoretische stromingen

de kennisverwerving centraal gesteld. Kennis moet verkregen worden door objectieve verbanden aan te tonen en door algemeen geldende wetten (geldend voor het gedrag van alle mensen) te formuleren. Om dit te bereiken, kan het gedrag van mensen opgedeeld worden in en gereduceerd (beperkt) worden tot kleine delen die goed te controleren en te meten zijn. Deze benadering wordt toegepast op observeerbaar gedrag, immers alleen daarover vallen objectieve conclusies te trekken. Een redenatie uit deze benadering is dat gedachten van mensen principieel subjectief zijn en daarom niet geschikt voor wetenschappelijke studie. Deze benadering wordt ook wel de ‘harde’ kant van de psychologie genoemd. Men bedoelt dan vooral harde cijfers en verban den. Een bekende onderzoekstechniek uit de psychologie, namelijk de vragenlijsten waarmee wel gedachten zijn vast te stellen, is ook met deze methode verbonden. Deze onderzoeksmethode wordt wel getypeerd als verklaren . Vooral binnen het behavio risme wordt met de verklarende benadering gewerkt en ook het bewijzen van effec tiviteit van hulpverlenings- en opvoedingsmethoden (evidence based) past hierin. De tweede benadering stelt de retorische vraag of de verklarende benadering ‘de hele mens’ omvat. Het antwoord hierop is nee. De mens is principieel meer dan een optelsom van onderdeeltjes. En kennis over mensen is dus meer dan kennis over onderdeeltjes van mensen. Een (methodische) benadering waarin uitgegaan wordt van mensen als complexe gehelen wordt de verstehende (begrijpende) methode genoemd. Iemand die deze methode hanteert, ‘kruipt in de huid’ van een uniek per soon om te proberen te begrijpen wat deze persoon motiveert of emotioneert. Dit wordt wel de ‘zachte’ kant van de psychologie genoemd. Vooral binnen de psychothe rapie en algemener binnen de hulpverlening wordt deze methode toegepast. Belang rijke begrippen zijn: subjectiviteit, complexiteit (de mens als één groot geheel) en verstehen (begrijpen). Dat binnen de psychologie de meningenstrijd over de gewenste methode nog niet gestreden is, wordt in kader 1.3 geïllustreerd. Kader 1.3 Is de psychologie een harde of zachte wetenschap? Een bekende associatie met de psychologie en zeker met de psychotherapie is dat deze wollig of zweverig zou zijn. De kritiek is dan dat de inzichten en methoden niet op betrouwbare wijze zijn verkregen, mede omdat de onderzoeksmethoden niet ver klarend maar verstehend zouden zijn. In een interview met de psycholoog H. Merckelbach (Evenbij, 1994) werd deze kwestie aan de orde gesteld. Het antwoord van Merckelbach op de vraag of psychologie een harde wetenschap kan zijn, is zonder meer ja. Sterker: hij vindt dat de psychologie hard móét zijn. Hier volgt een citaat om aan te geven wat de mening van Merckelbach is over sommige psychologische praktijken. Het is aan de lezer om zich er een eigen mening over te vormen.

37