Inkijkexemplaar Het palet van de psychologie- Rigter

1 Psychologie: een palet van theorieën

een dominante stroming een bepaald aspect verwaarloost, zal een nieuwe en ‘concur rerende’ stroming juist dat aspect benadrukken (Boeckhorst, 2014). Slingerbeweging Politieke ontwikkelingen zijn te vergelijken met een slingerbeweging. Om een actueel voorbeeld te nemen: in het begin van deze eeuw werd er in verschillende Europese landen bezuinigd op de uitgaven op defensie. Naast financiële overwegingen was men van mening dat het leger wel kleiner en minder sterk kon zijn vanwege het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en de langdurende ontspanning tussen Rusland en westerse landen. Maar sinds 2022 is er weer oorlog op het Europese gebied en nemen de uitgaven voor defensie weer snel toe. Binnen de psychologie, en vooral binnen de psychotherapie, zien we vergelijkbare ontwikkelingen. Rogers (hoofdstuk 4) kwam in de jaren vijftig van de vorige eeuw met een non-directieve vorm van hulpverlening. Dat was een reactie op de toen geldende autoritaire vormen van hulpverlening. In de jaren tachtig en negentig was de slinger weer op de ‘terugweg’: directieve hulpverle ningstechnieken kenden een snelle opkomst. De psychoanalyse (hoofdstuk 2) is lang niet meer zo dominant als zestig jaar geleden. Maar voor onderwerpen die verwant zijn aan de psychoanalyse – zoals het onbewuste, de persoonlijkheidsstoornis, meer voudige persoonlijkheid en hypnose – bestaat een hernieuwde belangstelling, zij het vanuit andere invalshoeken. Gebruikmaken van elkaar Politieke partijen nemen elkaars standpunten over, waarbij deze naar eigen inzicht worden aangepast. Ook bij psychologische stromingen zien we dat. Zo hoort het begrip ‘onbewuste’ traditioneel thuis in de psychoanalyse, maar wordt het tegenwoordig ook vanuit het referentiekader van de cognitieve en biologische psychologie bestudeerd. Binnen de politiek zien we partijen verdwijnen en fuseren. Binnen de psychologie en vooral binnen de psychotherapie zien we soortgelijke ontwikkelingen. Stromingen raken (tijdelijk?) ‘uit’ en andere stromingen gaan samenwerken. Het resultaat van een ‘fusie’ in de psychologie is bijvoorbeeld de hedendaagse gedragstherapie waarin behavioristische en cognitieve opvattingen samengaan. Een samenwerking in de psy chologie is, net als het ontstaan van scholen en stromingen, historisch en cultureel bepaald. Er is een toenemende behoefte aan flexibele en pragmatische opvattingen. ‘Men is geneigd pragmatisch te werk te gaan, ambities niet te hoog te stellen en overal wat in te zien’ (Van Kalmthout, 1995a, p. 173). Een voorbeeld daarvan is de opkomst van mindfulness (zie hoofdstuk 4), een werkwijze die door veel therapeuten, ongeacht hun oorspronkelijke school, wordt toegepast.

30