Praktijkboek relationeel werken in zorg en welzijn - Greet Demesmaeker

1.6 | Instrumentalisering van de relatie: een uitdaging

Hier krijgen woorden niet alleen betekenis in dialoog, het gaat ook om spon taan belichaamde reacties op de gebeurtenissen in onze omgeving. ‘[Relationeel constructivisme] houdt in dat men elkaar kan beïn vloeden in elkaars “zijn”, en niet louter in intellectueel opzicht, dat men een ander kan “bewegen” in plaats van louter op ideeën bren gen’ (Jacobs, 2010, p. 25). In deze visie staan niet de persoon of diens capaciteiten centraal, maar de relaties en omgevingen waarin persoonlijke en morele leerprocessen plaats vinden, die in dialoog met elkaar worden gedeeld. In ons professioneel han delen ontstaat een dynamiek vanuit interactie en ontmoeting, juist door het constante spontane reageren op elkaar. Deze relaties hebben de kracht die nodig is om hulpverlening te doen slagen. Professioneel handelen binnen dit relationele agency kenmerkt zich dan door (Jacobs, 2010, p. 26): w ‘relationeel bewustzijn: aandacht voor zichzelf, de ander en de relatie; w anticiperende empathie: handelen vanuit een bewustzijn van de eigen be hoeften en die van de ander en de consequenties voor ieder; w relationele competentie: het vermogen zichzelf te laten raken, een ander in beweging te brengen en een verandering te bewerkstelligen in de relatie; w relationele veerkracht: de kwetsbaarheid van emotionele responsiviteit durven aangaan (in plaats van controle houden), in staat zijn steun te vra gen en geven (in plaats van eenzijdigheid), vertrouwen in de relatie (in plaats van zelfvertrouwen), wederzijdse empowerment (in plaats van de uitoefening van macht over een ander) en relationeel bewustzijn (in plaats van zelfbewustzijn).’ Pseudo-nabijheid komt vaak voor in de hulpverlening. Professionals gaan met goede bedoelingen een relatie aan, maar het lukt niet altijd om echt nabij te zijn. Ondanks hun pogingen om echt af te stemmen, blijken (vaak onbewust) bepaalde gedachten, gevoelens of gedragingen in de weg te zitten. Er is dan wel sprake van een professionele nabijheid, maar de hulpverlener komt niet tegemoet aan de eerste ‘p’ (van ‘persoonlijk’) binnen een persoonlijk-profes sionele relatie: de professional die zich als persoon verbindt met de ander. Van pseudo-nabijheid is sprake als we de relatie methodisch inzetten. We maken dan wel werk van de relatie, we komen wel dicht bij de ander, maar

1.6 Instrumentalisering van de relatie: een uitdaging

27