De brede basis van het sociaal werk - Spierts, Sprinkhuizen, Hoijtink, Jonge, Doorn

1.4 • Sociale verandering, mensenrechten en sociale rechtvaardigheid

Deze hernieuwde belangstelling gaat gepaard met een toenemende aandacht voor de normatieve grondslag van het beroep en het nadrukkelijker positioneren van het beroep als een mensenrechtenberoep (Reynaert et al., 2023). Veranderen om het ver anderen hoort namelijk bij verandermanagement thuis, maar heeft weinig met sociaal werk te maken. Sociaal werk kent een sterke normatieve oriëntatie met sporen zowel in religieuze als humanistische stromingen.

1.4.3

Humanitaire waarden, mensenrechten en sociale rechtvaardigheid

Professionals in sociaal werk richten zich op het realiseren van humanitaire waarden (De Jonge, 2015a; 2015b). Zij committeren zich aan beroepscodes die met een stelsel van waarden en normen houvast bieden aan professioneel handelen. Deze codes en, in bredere zin, het sociaal werk in Nederland maken deel uit van een internationale gemeenschap. Zo bestaat er sinds 1994 een internationale beroepscode. Deze is tien jaar later aangevuld met een beginselverklaring, waarvoor de internationale definitie van sociaal werk als uitgangspunt genomen is. De beginselverklaring stoelt op zeven internationale humanitaire verdragen: de Universal Declaration of Human Rights, het International Covenant on Civil and Political Rights, het International Covenant on Economic Social and Cultural Rights, de Convention on the Elimination of all Forms of Racial Discrimination, de Convention on the Elimination of all Forms of Discri mination against Women, de Convention on the Right of the Child en de Indigenous and Tribal Peoples Convention. Zeker de laatste jaren wordt er in Nederland steeds vaker voor gepleit zich daarop veel explicieter te baseren (Hartman et al., 2016). Bij twee begrippen in de beginselverklaring staan we uitgebreider stil: mensenrechten en sociale rechtvaardigheid. Mensenrechten vormen een wezenlijk element in zowel het tegengaan van soci ale ontwikkelingen die uitmonden in misstanden, uitbuiting en marginalisering van mensen en groepen mensen, als het bevorderen van onvervreemdbare waarden en waardigheid van alle mensen en de rechten die daarmee gemoeid zijn. In de interna tionale beginselverklaring van het sociaal werk wordt gesteld: ‘social work is based on respect for the inherent worth and dignity of all people, and the rights that follow from this.’ In dit verband worden vier principes voor sociaal werk beschreven: identificatie en ontwikkeling van menselijke vermogens, het tegemoet treden van een persoon als een geheel (met zijn omgeving), het respecteren van het recht op zelfbeschikking en het bevorderen van het recht op participatie. Deze abstracte principes functioneren idealiter als een kader voor professioneel handelen. In de beginselverklaring wordt naast de mensenrechten het belang van sociale rechtvaardigheid benadrukt: de verantwoordelijkheid van sociaal werkers om sociale rechtvaardigheid te bevorderen, zowel in de samenleving als in relatie tot de mensen met wie zij werken. Sociale rechtvaardigheid wordt in deze verklaring als volgt uitge

41

Spierts_De_brede_basis_van_het_sociaal_werk-2e_import-VoorDruk.indd 41

10/08/2023 11:20