Inkijkexemplaar Gespreksvoering in de juridische praktijk

1.6 Luisteren, samenvatten, doorvragen (LSD)

Door verbaal volgen kan de ontvanger de zender volgen in diens uitgespro ken gedachtegang. Dit kan stimulerend werken in gesprekken. De bekendste vorm van verbaal volgen is het zogenoemde hummen. Degene die humt, laat merken dat hij naar de ander luistert. Ook woorden als ‘ja’ of ‘ja, ga verder’ worden veel gebruikt om verbaal te volgen. Iedereen heeft wel ervaringen met zijn moeder, vriend of vriendin die een heel lang verhaal vertelt waar moeilijk tussen te komen is. Veel mensen reageren daarop door te hummen. Ook in cliëntgesprekken komt hummen voor: wanneer een cliënt erg emotio neel of zelfs boos is, kan de medewerker hem door te hummen wat tot beda ren brengen. Hummen wordt dan gebruikt als ‘opvangtechniek’: de cliënt zijn verhaal laten doen en daarna de structuur weer overnemen. Hierna volgen enkele tips voor goed luistergedrag (Adriaansen & Caris, 2011): ■ Kijk je gesprekspartner geregeld aan. ■ Laat je gesprekspartner uitspreken. ■ Stimuleer de ander tot vertellen door te hummen en te knikken. ■ Neem als luisteraar een geïnteresseerde houding aan. ■ Probeer niet af te dwalen met je gedachten. ■ Probeer niet te oordelen en alvast een antwoord te bedenken. ■ Let op de non-verbale signalen van de ander. Samenvatten Met samenvatten breng je rust en structuur aan in het gesprek. Hiermee kun je het gesprek reguleren (sturen, versnellen of vertragen). Je kunt met samen vatten emoties in een gesprek dempen, afremmen en benoemen en zo het onderwerp bewaken waarover gesproken wordt. Door samen te vatten kun je je gesprekspartner stimuleren om verder te spreken en hem laten merken dat je daadwerkelijk geluisterd hebt. Tot slot geven samenvattingen de zender of ontvanger de mogelijkheid om informatie te controleren. We onderscheiden drie vormen van samenvatten: 1 herhalen en inhoudelijk samenvatten; 2 parafraseren van de inhoud; 3 gevoelsreflectie. 1 Herhalen en inhoudelijk samenvatten Bij een inhoudelijke samenvatting worden twee vormen onderscheiden. De eerste vorm is de samenvatting zelf: een (korte) weergave van het gesprek. Het gaat daarbij om een inhoudelijke en technische samenvatting. Deze begint vaak met: ‘U hebt zojuist verteld dat …’ of ‘Ik geef nu een samenvatting 1.6.2

27