Praktijkgericht onderzoek in bedrijf - Jan Leen

1 • Methodisch werken

1.1

De handelingscyclus

Managementvraagstukken zijn vrijwel altijd gericht op het doelgericht veranderen van de huidige situatie om een betere (gewenste) situatie te bereiken. Dat zou je het doel kunnen noemen. Een vaste, weldoordachte manier van handelen om het doel te bereiken is het toepassen van de handelingscyclus (figuur 1.1).

Probleem identificatie

Diagnose

Ontwerp

Verandering

Evaluatie

Figuur 1.1 De handelingscyclus

Zoals je in figuur 1.1 kunt zien bestaat de handelingscyclus uit een aantal fasen: 1 eerst moet het probleem herkend en geduid worden (probleemidentificatie); 2 vervolgens moet het probleem worden geanalyseerd en begrepen (diagnose); 3 om dan pas de gewenste situatie te kunnen ontwikkelen en vormgeven (ontwerp); 4 waarna het uitvoeren van een actieplan om doelgericht de gewenste situatie te bereiken begint (veranderen); 5 om ten slotte te beoordelen of het ontwerp en de verandering daadwerkelijk het gewenste doel hebben gerealiseerd (evaluatie). Wanneer het gewenste doel niet is bereikt, zijn er vervolgstappen nodig; dan start de cyclus in feite opnieuw. Daarom spreken we van een handelingscyclus. Het vas te patroon van de fasen maakt dat het een methodische werkwijze is. De basis voor de handelingscyclus is gelegd door P.J. van Strien, professor ar beidspsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Van Strien zag dat studen ten, zodra ze in de praktijk aan de slag gingen, een ‘methodologisch gereedschap’ misten voor de alledaagse praktijk. Studenten deden voornamelijk wetenschap pelijk onderzoek (met gebruik van de empirische cyclus), en dat is vooral een zoektocht naar de ‘waarheid’, het algemeen geldende. In het praktisch handelen gaat het echter niet om het algemene, maar om het concrete: het vraagstuk van déze organisatie in déze specifieke probleemsituatie. Om in deze ‘(praktische) methodologische behoefte’ te voorzien, ontwikkelde Van Strien (1986) de regulatieve cyclus. Regulatief komt van reguleren en betekent in dit verband: gericht zijn op beslissingen om veranderingen in de werkelijkheid te realiseren. En dat is waarop veel – zo niet alle – managementvraagstukken ge richt zijn. De regulatieve cyclus van Van Strien bestaat uit vijf fasen:

20