Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding - Jacob de Wilde, Mariëlle Theunissen en Jos van der Wal

1.3 • Puberteit en adolescentie

Figuur 1.6 Kinderarbeid

De visie op kinderen veranderde onder invloed van de ideeën van de verlichting (ongeveer van 1700-1800), die de mens centraal stelde; deze ideeën vormden een con trast met het sterke godsgeloof van de middeleeuwen. De Franse pedagoog Rousseau schreef in 1762 het boek Émile, ou De l’éducation (Rousseau, 2012). Hierin beschreef hij hoe kinderen moesten worden opgevoed. Emile was een denkbeeldig kind dat alle ruimte en tijd moest krijgen om zich te ontplooien. Omdat een kind in de opvatting van Rousseau van nature goed was, moest de opvoeding zich zo veel mogelijk afzijdig houden van de ontwikkeling van het kind. De puberteit was een periode waarin de jongeren (tussen hun 12e en 20e jaar) op eigen wijze de volwassen wereld in moesten groeien. Op seksueel gebied echter is het volgens de filosoof ‘beter dat als hij vragen gaat stellen men hem het zwijgen oplegt dan een leugenachtig antwoord te geven’. Kinderen kregen vanaf ongeveer 1750 hun eigen wereld, ver weg van die van de volwassenen. Deze kindperiode noemt Dasberg jeugdland (Dasberg, 2009). Dat wat wij nu ‘puberteit’ noemen werd gezien als een fase van uitgestelde volwassenheid. De ideeën van Rousseau werden eerst overgenomen door de gegoede burgerij. Maar langzamerhand kwamen ook andere sociaal-economische groepen ermee in aan raking, vooral dankzij de afschaffing van de kinderarbeid (1874) en de invoering van de leerplichtwet (1901). Opvoeders vulden in hoe ‘jeugdland’ vorm moest krijgen, on der andere door kinderen in aanraking te brengen met moralistische kinderboeken. Na de Tweede Wereldoorlog verdween jeugdland geleidelijk en zocht de opgroeiende jeugd wegen om actief deel te nemen aan de volwassen wereld. Gebeurtenissen als de Vietnamoorlog, het gevaar van kernenergie, studentenstops, woningnood, grote ver schillen tussen rijk en arm, en het feminisme zorgden ervoor dat jongeren betrokken raakten bij de veranderingen in de maatschappij. Demonstraties, media, discussies

25