Handboek taalgericht vakonderwijs - Maaike Hajer & Theun Meestringa

1 Inleiding: taalvaardigheid ontwikkelen in alle schoolvakken

waar vakonderwijs en taalverwerving hand in hand gaan. In het basisonderwijs wordt een soortgelijke stroming ingezet onder de noemer geïntegreerd taal- en zaakvakonderwijs (Van Beek & Verhallen, 2012) of functioneel schrijven (Van Norden, 2018) en inclusief onderwijs (Van Norden, Hajer, Smit, 2020). In het beroeps- en volwassenenonderwijs is sprake van geïntegreerde trajecten en taalontwikkelend onderwijs (Verhallen, 2003; Bolle & Van Meelis, 2017). In al deze situaties wordt uitgegaan van dezelfde veronderstelling: taalver werving en een vak leren gaan hand in hand en kunnen didactisch worden ge ïntegreerd. Deze veronderstelling ligt ook aan de basis van het tweetalig onder wijs in het voortgezet onderwijs, waarbij leerlingen bijvoorbeeld in een English stream een groot deel van de lessen in het Engels volgen. Daarmee kan dit boek ook voor vakleraren in het tweetalig voortgezet onderwijs een bron van inspira tie zijn. (Zie voor een vergelijking van de didactiek van taalgericht vakonderwijs en Content and Language Integrated Learning ( CLIL ): Hajer, 2018.) In deze paragraaf gaan we in op de manier waarop de leraar taalvaardigheid binnen zijn onderwijs kan ontwikkelen. We laten zien hoe in vakonderwijs de ontwikkeling van alledaags taalgebruik naar vaktaalgebruik de sleutel tot leren vormt. Juist door hoge verwachtingen te hebben van je leerlingen en het taalge bruik op een doordachte manier aan hun taalniveau aan te passen, kun je leer lingen naar een hoger taalniveau tillen. Vervolgens bespreken we de drie pijlers van taalgericht onderwijs: taalsteun, interactie en context. 1.2.1 Vanuit hoge verwachtingen van alledaagse taal naar vaktaal Vaktaal ontwikkelen in de biologieles Leraar Bram ontdekt dat zijn leerlingen moeite hebben met het lezen van biolo gieteksten. Toch wil hij de tekst over groepsindelingen van organismen wel hand haven. In de aanloop naar dat lezen betrekt hij daarom de leerlingen bij het denk proces van biologen. Zo demystificeert hij de lastige schoolboektaal en geeft hij de nodige taalsteun. De leerlingen verkennen eerst in groepjes hoe dieren ingedeeld kunnen worden. Uit een envelop halen ze plaatjes van diersoorten en groeperen ze naar gezamenlijk inzicht. Elk groepje vindt eigen manieren: dieren die kunnen vliegen, dieren die kunnen zwemmen, dieren die traag of juist snel zijn, dieren met snavels.

1.2 Taalvaardigheid ontwikkelen in de vakles

18