Preventie in het sociale domein - De Roos & Van Dinther - druk 5

1.2 • Preventie: definities, vormen, varianten en modellen

preventie is breder en algemener van aard, en gericht op een tevoren geïden tificeerde wijk, buurt of groep mensen om problemen in meer algemene zin te voorkomen. Deze vorm kan inhouden dat jongeren bijvoorbeeld getraind worden in sociale vaardigheden, of dat men probeert hun reflectief vermo gen of hun zelfredzaamheid te versterken. Het idee is dan dat men op die manier vroegtijdige schoolverlating of jeugddelinquentie vóór kan zijn en zo de samenleving ‘de last van het (schadelijke) gedrag’ weet te besparen (WRR, 2003). Terzijde: interessant aan deze vorm is de overeenkomst met het straf rechtelijke begrippenpaar ‘ speciale preventie ’, gericht op de dader, en ‘ generale preventie ’, gericht op de gemeenschap. Ɲ Bij preventie van criminogene factoren en criminaliteit kunnen we in de derde plaats onderscheid maken tussen situationele en persoonsgerichte pre ventie . In het eerste geval wordt geprobeerd de kans op criminaliteit door in grepen in de fysieke omgeving te verkleinen, zoals door het aanbrengen van beter hang-en-sluitwerk, antiklimpasta op regenpijpen of betere (straat)ver lichting. Bij persoonsgerichte preventie ligt de focus op (potentiële) daders, of ook wel op (potentiële) slachtoffers. Omdat persoonsgerichte preventie altijd uitgaat van het individu, valt deze benadering samen met individuele preventie en in strafrechtelijke zin ook met speciale preventie. Ɲ Het onderscheid tussen situationele en persoonsgerichte preventie kan ook van belang zijn voor de integrale bevordering van veiligheid. Soms zal pre ventief aan de omgeving gesleuteld moeten worden, soms is voorlichting of educatieve actie nodig en vaak moeten beide worden aangepakt. Ɲ Ten vierde: naast directe preventie , waarbij professionele uitvoerders van een preventieproject rechtstreeks in contact treden met betrokkenen, wordt soms gekozen voor indirecte preventie . In dat geval probeert men de doelgroep op een meer indirecte wijze te beïnvloeden; bijvoorbeeld door middel van voor lichtingscampagnes of via tussenpersonen zoals huisartsen, buurtwerkers of leerkrachten. In de warrige werkelijkheid lopen deze vormen vaak door elkaar. Maar dit ana lytische onderscheid kan helpen om je beter te oriënteren op het doel dat je voor ogen staat en de middelen en methoden die je nodig hebt om dat te bereiken.

1.2.2 Varianten

Bij de keuze van een vorm spelen meerdere factoren een rol. Op welk dreigings niveau moeten we inspelen, wat zijn de mogelijkheden en beperkingen van de direct betrokkenen, welke belangen spelen mee, welke doelen streven we na en waarom, welke middelen staan ons ten dienste, welke methoden zijn geïndi-

25