Kwantitatief onderzoek voor journalisten - Joris Boonen & Mark Pluymaekers

Ten geleide

Journalisten zonder cijfers? Die bestaan niet. Van de mediaanprijs van een rijtjes huis tot het percentage werkende mensen in de totale bevolking: een journalisten leven krijgt kleur door data. Enquêtes, peilingen en (onderzoeks)rapporten – al dan niet uitgevoerd op wetenschappelijk verantwoorde wijze – vormen een van de be langrijkste pijlers van het nieuws. Wie met journalisten praat of op een redactie rondloopt, hoort vaak dat het vak om het vertellen van verhalen draait. Dat klopt natuurlijk. Maar naast de benodigde aandacht voor taalgebruik en structuur mag bij nieuwsberichtgeving de statistische onderbouwing niet uit het oog worden verloren. Het is bij uitstek de opdracht van de journalist om juiste en twijfelachtige data van elkaar te onderscheiden, ze in de correcte context te plaatsen en aan de hand daarvan een aantrekkelijk verhaal te presenteren. Journalistiek begint met nieuwsgierigheid, een kritische instelling en honger. Vra gen blijven stellen en blijven wroeten, ook (of juist vooral) als het ongemakkelijk dreigt te worden. In dit inzichtelijke boek krijgen (aspirant-)journalisten een hel pende hand: ze leren in de omgang met cijfers en datasets de juiste vragen te stellen. Wie heeft dit onderzoek uitgevoerd én wie heeft het gefinancierd? Zijn de resultaten in lijn met eerdere bevindingen of is hier sprake van een spectaculaire uitschieter? En is er in die ene grafiek, waaruit bijvoorbeeld moet blijken dat de onderwijsre sultaten van onze leerlingen achteruitgaan, niet gespeeld met waarden op de y-as? Een goede journalist is in staat om het kaf van het koren te scheiden. Daarover bestaat geen twijfel. Waarover de meningen soms wel verschillen, is de wetenschap pelijke geletterdheid van de beroepsgroep. ‘Het probleem van de meeste journalis ten is dat ze menswetenschappen hebben gestudeerd’, zei senior writer voor De Mor gen Joël De Ceulaer hierover in het Gentse studentenblad Schamper . ‘Ik mis echte wetenschappers in de journalistiek. Nu zijn het vaak germanisten of historici − en ik mag dat zeggen, want ik ben zelf germanist − maar dat zijn vaak niet de scherpste messen in de lade. Er zijn veel mensen die denken dat journalistiek hun roeping is omdat ze graag teksten schrijven. Maar dat heeft er nu eens niets mee te maken.’ Onder journalisten is het een gevoelig punt. Op redacties lopen vandaag de dag inderdaad hoofdzakelijk menswetenschappers rond, die na het middelbaar onder wijs doorgaans hooguit enkele vakken wiskunde of statistiek hebben gevolgd. Op zich is dat geen ramp. In principe hoeft niet elke journalist over dezelfde vaardig heden te beschikken. Moet een lifestylecolumnist bijvoorbeeld in een oogopslag de