Inleiding organisatiekunde - Ten Berge, Oteman & Winckels

1.2 • Globale ontwikkelingen in de organisatietheorie

zijdigheid van human relations werd onderstreept door de constatering dat de eenvoudige en monotone taken van het scientific management nog steeds voor- kwamen en dat − zoals Alblas, Thuis en Kokke (2003) het treffend uitdrukken – het scheppen van goede relaties slechts een doekje voor het bloeden was. Het revisionisme (= herziening) probeerde het scientific management en de human relations te integreren. In termen van Bennis is revisionisme een denk- richting met als motto ‘mensen en organisatie’. Voorbeelden van integratie zijn de in hoofdstuk 3 behandelde vormen van werkstructurering – taakroulatie ( job rotation ), taakverruiming ( job enlargement ) en taakverrijking ( job enrich- ment ) – en de in hoofdstuk 7 besproken manieren van leidinggeven. Expo- nenten van het revisionisme zijn, naast Bennis, onder meer Likert, Maslow, Herzberg en McGregor. Op deze auteurs en hun gedachtegoed komen wij in hoofdstuk 7 nog terug. Nadat de door de Tweede Wereldoorlog ontwrichte economie zo goed als her- steld was, brak eind jaren vijftig een periode aan van grote economische bloei. Maar in deze periode voltrokken zich tevens grote maatschappelijke veranderin- gen. Die veranderingen waren reacties op zowel binnenlandse als buitenlandse gebeurtenissen en ontwikkelingen. Nederlanders raakten steeds meer betrokken bij wat er in de wereld om hen heen gebeurde. Enkele voorbeelden daarvan zijn: м De grote protestdemonstraties tegen oorlogen, zoals die in Vietnam eind jaren zestig. м De verkilde relatie tussen Oost en West (de zogenoemde Koude Oorlog, met als belangrijkste exponenten de Verenigde Staten en de toenmalige Sovjet- Unie), die leidde tot diverse confrontaties die de wereldvrede in gevaar brach- ten, zoals de Cubacrisis (met als hoofdrolspelers de Amerikaanse president Kennedy en de Russische `partijleider Chroetsjov; zie figuur 1.5) en de inval- len van het Sovjetleger in 1956 in Hongarije en in 1968 in Tsjechoslowakije. м De studentenopstanden in 1968 in Parijs die naar Nederland oversloegen en ook hier een belangrijke aanzet gaven tot aantasting van de gevestigde orde. м De opkomst van demilieubeweging, waarvan de Club vanRome (met haar rap- port De Grenzen aan de groei uit 1972) een van de belangrijkste voorlopers was. м Opzienbarende technologische ontwikkelingen. Een van de spectaculairste resultaten daarvan was het op de maan zetten van de mens in juli 1969 (zie figuur 1.6). De raketwetenschap leidde tot een enorme spin-off voor het be- drijfsleven: er kwam een stroom van nieuwe producten en gebruikstoepas- singen op gang, van voedsel in poedervorm tot navigatiesystemen in de auto. 1.2.3 De periode van circa 1955 tot heden

27