Walter Geerts & René van Kralingen - Handboek voor leraren

Deel A • Hoe onderwijs ik mijn leerlingen?

1.1.3 Competentie: maak de taak transparant en motiverend Om zich competent te voelen, moet de leerling het gevoel hebben dat hij een bepaalde taak aankan. Zich competent voelen leidt er niet alleen toe dat de leer ling meer leert, maar bevordert ook zijn motivatie (Niemiec & Ryan, 2009). Centraal staat de kans op een succeservaring: het is immers leuk dat je iets wat aanvankelijk moeilijk leek, op een gegeven moment toch beheerst. Leren is ten slotte ook ontdekken dat iets mogelijk is. In een krachtige leeromgeving sluit het onderwijs aan bij wat de leerling nog net niet kan, en richt het zich niet op wat hij nog helemaal niet kan (zie de zone van naaste ontwikkeling van Vygotski in paragraaf 6.3.1). Een judoka die is ingedeeld in een te zware gewichtsklasse is net zo kansloos als een leerling die een veel te moeilijke som krijgt. Om leerlin gen gemotiveerd te houden en ze te laten leren, moet je dit soort situaties voor komen. Dat betekent dat je als leerkracht inzicht moet hebben in het leerproces van de leerling. Dit impliceert ook dat je soms eerst interveniërende opdrachtjes voor leerlingen moet bedenken, zodat ze de grotere taak daarna aankunnen. Anders gezegd: de leermethode regeert niet, maar ondersteunt. Als docent moet je niet klakkeloos de methode volgen, maar zelf bepalen hoe je bij jouw klas de leerstof aanbiedt. Niet competent genoeg Bij het vak Mechanische techniek krijgen de leerlingen een opdracht uit het boek. Ze moeten twee metalen platen met een onderhandse las aan elkaar lassen en daarbij zelf de lastransformator instellen, het oefenmateriaal afzagen en de afge zaagde platen hechten. Dat blijkt voor deze beginnelingen echter te moeilijk. Ze hebben moeite met het lezen van de opdracht, weten niet hoe ze de apparatuur moeten instellen en beheersen de noodzakelijke motorische vaardigheden nog onvoldoende. De opdracht uit het boek past niet bij het competentieniveau van de leerlingen. Als leerkracht kun je de basisbehoefte competentie bewust inbouwen in je lessen door het leerproces stapsgewijs transparant te maken en door de leerling op ver schillende manieren te motiveren (Ebbens & Ettekoven, 2016). Het leerproces transparant maken Transparant wil zeggen dat jij als leerkracht zicht hebt op het leerproces van je leerlingen. Om dit te bereiken kun je: Ք denkstappen analyseren: Je moet niet alleen weten wat je leerlingen moeten leren, maar ook wat de hobbels in het leerproces zijn. Welke denkstappen moet de leerling uitvoeren? Soms is dat lastig in te voelen, omdat jij als leer kracht het ‘nadeel’ hebt dat je de leerstof al beheerst. Daarom moet je een bewuste analyse van de leerstof maken. Als je weet waar de leerling tijdens het leerproces tegenaan kan lopen, kun je hem beter begeleiden. Natuurlijk

26