Walter Geerts & René van Kralingen - Handboek voor leraren

Deel A • Hoe onderwijs ik mijn leerlingen?

geen trechter kunt gebruiken om kennis in de hoofden van leerlingen te gieten, moet het leerproces wel aangezwengeld worden. De leerkracht moet een opti male leeromgeving creëren (Schelfhout, Dochy & Janssens, 2004). Daarmee zijn de ‘basisgebieden’ van het leren geschetst: Ք in het hoofd van de leerling voltrekt zich het leerproces; Ք buiten het hoofd van de leerling wordt de leeromgeving vormgegeven. In paragraaf 1.1 van dit hoofdstuk bekijken we de verschillende facetten van een krachtige leeromgeving. Oftewel: wat kun je buiten het hoofd van de leerling doen om te zorgen dat in dat hoofd zo veel mogelijk informatie beklijft? We geven enkele adviezen om zo’n krachtige leeromgeving te realiseren. In para graaf 1.2 bespreken we wat onder leren wordt verstaan. Daarbij maken we onderscheid tussen vier categorieën van leeractiviteiten van de leerling en vier niveaus van verwerken van leerstof. In paragraaf 1.3 nemen we de werking van het geheugen onder de loep. Tot slot bespreken we in paragraaf 1.4 hoe de rol van coach kan bijdragen aan het leerproces van leerlingen. Daarbij staan we kort stil bij de balans tussen kennisoverdracht (doceren) en kennisconstructie (zelf werkzaamheid) door leerlingen. Kennis van verschillende leertheorieën is nuttig als je wilt bereiken dat leerlin gen iets leren. Als docent kun je nog meer doen om bij te dragen aan het optima liseren van het leerproces. Bijvoorbeeld door het creëren van een leeromgeving die de betrokkenheid en de motivatie van leerlingen stimuleert. Uit onderzoek (Kaplan & Maehr, 2007) blijkt dat leerlingen beduidend meer leren als ze gemotiveerd zijn en zich betrokken voelen bij het leren. John Hattie voegt hier aan toe dat je de leerlingen moet helpen om hun eigen leraar te worden. Boven dien geeft hij leraren het advies om door de ogen van hun leerlingen naar hun eigen lessen te kijken. Professor John Hattie is bekend geworden met zijn onder zoek naar het effect van verschillende interventies op de leerwinst van leerlingen (Hattie, 2012). 1.1.1 Hoe herken je een krachtige leeromgeving? Een krachtige leeromgeving herken je aan het gedrag van leerlingen, die zich hier tevreden en actief bezighouden met hun leertaak. Bepalend voor de kracht van de leeromgeving zijn het welzijn en de mate van betrokkenheid van de leerling (De Corte, Verschaffel, Entwistle & Van Merriënboer, 2003).

1.1 Een krachtige leeromgeving motiveert

24