Sociologie voor de praktijk - Hoeksema - druk 9

2 Socialisatie

afspraak waardoor we zonder de roldrager te kennen toch verwachtingen hebben over wat hij of zij moet doen: de verkoper moet een klant correct helpen, de arts moet haar patiënten beter maken. Deze rollen leren we tijdens onze socialisatie. Net als normen zijn rollen gegeven, maar zullen ze ook weer in de loop der tijd en per groep variëren. Extern en intern rollenconflict Over de eisen aan de roldrager verschillen de meningen nogal. De verwachtin gen kunnen zo uiteenlopen dat ze moeilijk te combineren zijn. We spreken dan van een intern of een extern rollenconflict . Bij een extern rollenconflict kan iemand als gevolg van de verschillende posities die hij tegelijkertijd inneemt de verschillende verwachtingen die aan hem gesteld worden moeilijk combineren. Iedereen heeft meerdere rollen: je bent behalve studente ook dochter, consument, lid van een voetbalclub, enzo voort. Deze rollen passen bij de verschillende posities die ook anderen kunnen innemen en hoeven niet direct problemen te geven. Het wordt een probleem wanneer de eruit voortkomende verwachtingen lastig te combineren zijn. Het werken in de verpleging met onregelmatige diensten kan bijvoorbeeld lastig te combineren zijn met een actief lidmaatschap van een toneelclub of sport vereniging. Bij een intern rollenconflict gaat het om één sociale positie die moeilijk te combineren is met verschillende verwachtingen die aan iemand gesteld wor den. De arts bij de arbodienst wordt door de werknemers geacht op te treden als beschermer van hun gezondheid, terwijl hij bij de bedrijfsleiding gezien wordt als de terugdringer van het ziekteverzuim. Ook een bedrijfsmaatschap pelijk werker wordt vaak met soortgelijke tegenstrijdige verwachtingen gecon fronteerd: er wordt van hem verwacht dat hij loyaal is aan de bedrijfsleiding, maar ook dat hij als hulpverlener voor de personeelsleden optreedt. Een casemanager bij de sociale dienst staat voor een dilemma: een cliënte neemt hem in vertrouwen en vertelt dat zij ondanks haar uitkering af en toe zwart werkt. De casemanager weet dat hij fraude moet melden bij de gemeente, zijn werkgever. Tegelijkertijd begrijpt hij dat zijn cliënt, een alleenstaande moeder die moeilijk rondkomt, extra verdiensten goed kan gebruiken. Er is hierbij sprake van een intern rollenconflict: zijn loyaliteit ten opzichte van zijn cliënte botst met zijn loyaliteit ten opzichte van zijn werkgever.

32