Sociologie voor de praktijk - Hoeksema - druk 9

2 Socialisatie

2.4

Normen Waarden worden voor ‘dagelijks gebruik’ omgezet in normen. Normen zijn concrete gedragsregels die aangeven wat verwacht wordt in een bepaalde situatie, wat je moet doen of juist niet moet doen. De waarde beleefdheid wordt bijvoorbeeld vertaald in de normen mensen niet in de rede vallen en in de win kel op je beurt wachten. Eenzelfde waarde kan in verschillende groeperingen in heel uiteenlopende normen vertaald worden. De algemeen aanvaarde waarde van respect ten opzichte van een vrouw betekent in de Nederlandse samenleving dat je haar als man een hand geeft aan het begin van een ontmoeting en haar dus niet anders behandelt dan een man, maar in sommige islamitische groeperingen doe je dat vanuit diezelfde waarde juist niet. Normen zijn ‘normaal’ in een groep en lijken vaak nogal absoluut: zo hoort het hier. Binnen de groep leidt dit tot te verwachten, voorspelbaar gedrag. Tussen groepen kunnen normen nogal verschillen. Het ene kind weet niet beter dan dat ouders met ‘jij’ en met de voornaam aangesproken worden, terwijl het andere kind dat ‘onbeleefde’ gedrag wel uit het hoofd laat. Normen kunnen in de tijd wijzigen. Zeventig jaar geleden was voor vrouwen een bikini aan het strand een uiterst gewaagd kledingstuk, terwijl nu badpak en bikini gewoon naast elkaar op het strand liggen.

Stelletjes gaan tegenwoordig eerst samenwonen voordat zij gaan trouwen, als ze dat al doen, terwijl dat vroeger ongehoord was.

Vroeger mochten mensen overal roken; in het vliegtuig, in het klaslokaal, op het werk en zelfs in de bioscoop. Tegenwoordig mag dat alleen nog maar op aangewezen plekken.

In 1939 verscheen van de hand van Amy Groskamp-ten Have het boek Hoe hoort het eigenlijk , een standaardwerk voor de etiquette (de overgeleverde, voorgeschreven vormen van beschaafde omgang) dat tot in de jaren negentig in honderdduizenden exemplaren verkocht werd. Ook al werd in het boek nadrukkelijk gesteld dat goede manieren een uiting zijn van respect voor anderen, het werd met name gekocht om te weten hoe die waarde van respect moest worden omgezet in de normen voor gedrag. De waarde respect is gebleven, maar de bijbehorende normen zijn ver anderd. Toch is ook de waarde zelf – wat betekenis betreft – veranderd. Met de uitroep ‘respect’ uiten jongeren erkenning of bewondering.

28